Ask Dr Gramadeg: Y Ferf ‘Bod’ / The Verb ‘To Be’

Mae'r tablau canlynol yn dangos pob amser y ferf bod (to be). Enw ar y ffurfiau hyn yw ffurfiau cwmpasog (long forms neu periphrasitic forms), gan eu bod nhw'n defnyddio bod bob amser, ynghyd â geiryn fel yn neu wedi sy'n cysylltu bod â gweddill y frawddeg.

The following tables show all the tenses made using the verb bod – to be. They are called the long forms because they require bod + yn or wedi to join them to the rest of the sentence.

Tense

bod

yn

verb

English

Y Presennol / Present

 Dw i

’n

 canu I sing/am singing

Yr Amherffaith / Imperfect

 (R)o’n i

’n

 rhedeg I was running

Y Dyfodol / Future

 Bydda i

’n

 siarad I will be speaking

Yr Amodol /  Conditional

 Byddwn i

’n

 cysgu I would (be) sleep(ing)

 

bod

 wedi

verb

Y Perffaith / Perfect

 Dw i wedi canu I have sung

Y Gorberffaith / Pluperfect

 (R)o’n i wedi rhedeg I had run
  Y Dyfodol Perffaith / Future Perfect Bydda i wedi siarad I will have spoken

Yr Amodol Perffaith / Perfect Conditional

 Byddwn i wedi cysgu I would have slept

 

Bod ('to be') Ffurfiau cwmpasog - ‘bod’ + yn + gweddill y frawddeg
Bod - to be     Long Form Verbs - ‘bod’ + yn + rest of sentence
 
Y Presennol / Present (I am…) Yr Amherffaith / Imperfect (I was…)
(D)w i Dyn ni (R)o’n i            (R)o’n ni
(Rwyt) ti Dych chi (R)o’t ti (R)o’ch chi
Mae e/hi (colloquial- ma fe) Maen nhw (R)oedd e/hi (R)o’n nhw
Y Dyfodol / Future  (I will be…) Yr Amodol  / Conditional  (I would (be))
Bydda i Byddwn ni Byddwn i Bydden ni
Byddi di Byddwch chi Byddet ti Byddech chi
Bydd e/hi Byddan nhw Byddai fe/hi Bydden nhw
Yr Amser Gorffennol / Past  (I was…) Y Perffaith / Perfect  (I have…)
Bues i Buon ni (D)w i wedi Dyn ni wedi
Buest ti Buoch chi (Rwyt) ti wedi Dych chi wedi
Buodd e/hi Buon nhw Mae e/hi wedi Maen nhw wedi
Byddwn ni gallu cyfnewid yn (yn yr amser presennol) am wedi i wneud yr amser perffaith (uchod). Byddwn ni gallu gwneud hun hefyd gyda'r amherffaith, y dyfodol, a'r amodol, i wneud y tri amser (isod). Fyddwn ni ddim yn defnyddio'r amserau hyn yn y dudalen hon.
Wedi can be substituted for yn/’n in the present tense to produce the perfect tense above. This can also be done with the imperfect, future and conditional tenses to make the three tenses below, which are not covered in this page:
 
Y Gorberffaith / Pluperfect (I had…) Y Dyfodol Perffaith  / Future Perfect (I will have been…)
(R)o’n i wedi (R)o’n ni wedi Bydda i wedi Byddwn ni wedi
(R)o’t ti wedi (R)o’ch chi wedi Byddi di wedi Byddwch chi wedi
(R)oedd e/hi wedi (R)o’n nhw wedi Bydd e/hi wedi Byddan nhw wedi
Yr Amodol Perffaith / Perfect Conditional (I would have (been…)
Byddwn i wedi Bydden ni wedi
Byddet ti wedi Byddech chi wedi
Byddai fe/hi wedi Bydden nhw wedi

Negyddol yr Amserau wedi'u cyflwyno uchod / Negatives for the above tenses:

Present    
Negyddol (llafor)  / Negative (colloquial) Negyddol (safonol) / Negative (standard) English
Sa i’n… Dw i ddim yn… I’m not/don’t…
So ti’n… Dwyt ti ddim yn… You’re not/don’t…
So fe/hi’n… Dyw e/hi ddim yn… He/she isn’t/doesn’t…
So ni’n… Dyn ni ddim yn… We aren’t/don’t…
So chi’n… Dych chi ddim yn… You aren’t/don’t…
So nhw’n… Dyn nhw ddim yn… They aren’t/don’t…

Yn y negyddol, byddwch chi'n gallu defnyddio naill ai'r ffurfiau llafar, neu'r ffurfiau safonol, yn y dabl uchod, pan fyddwch chi'n siarad.

The colloquial and standard forms, in the table above, are used in speech.

Imperfect Future Conditional
I wasn’t etc. I won’t be etc. I wouldn’t (be) etc.
Do’n i ddim yn… Fydda i ddim yn… Fyddwn i ddim yn…
Do’t ti ddim yn… Fyddi di ddim yn… Fyddet ti ddim yn…
Doedd e/hi ddim yn… Fydd e/hi ddim yn… Fyddai e/hi ddim yn…
Do’n ni ddim yn… Fyddwn ni ddim yn… Fydden ni ddim yn…
Do’ch chi ddim yn… Fyddwch chi ddim yn… Fyddech chi ddim yn…
Do’n nhw ddim yn… Fyddan nhw ddim yn… Fydden nhw ddim yn…

 

 

 

* Rhagor o Enghreifftiau / More Examples

1. Dw i'n edrych ar y teledu
I'm watching the television

2. Ro't ti'n canu yn y gawod
You were singing in the shower

3. Bydd e'n rhedeg trwy'r caeau cyn cinio
He'll be running through the fields before dinner

4. Byddai hi'n siarad â'r cymdogion bob dydd
She would talk to the neighbours every day

5. Buodd y ferch cysgu ond mae hi ar ddihun nawr
The girl was sleeping but she's awake now

6. Dyn ni wedi dysgu sut i goginio twrci
We have learned how to cook turkey

7. Ro'ch chi wedi gwrando ar y radio i ddeall mwy am y sefyllfa
You had listened to the radio to understand more about the situation

8. Byddan nhw wedi mynd i siopa yn yr archfarchnad cyn bwyta cinio
They will have gone shopping in the supermarket before eating dinner

9. Byddwn i wedi dod ond ro'n i'n brysur iawn
I would have come but I was very busy

10. Dw i ddim yn gallu deall dim byd am wleidyddiaeth
I can't understand anything about politics

11. Do't ti ddim yn eistedd yn yr ardd
You weren't sitting in the garden

12. Fydd e ddim yn dod i'r parti
He won't come to the party

13. Fyddai hi ddim yn mynd i Ffrainc
She wouldn't go to France

14. Fuodd y ferch ddim yn ymweld â'i rhieni am flynyddoedd ond wedyn aeth hi i fyw gyda nhw
The girl hadn't visited her parents for years but then she went to live with them

15. Dyn ni ddim wedi prynu tocynnau i'r cyngerdd
We haven't bought tickets for the concert

16. Do'ch chi ddim wedi gwerthu'r llyfrau ond roedd y lluniau wedi mynd
You hadn't sold the books but the pictures had gone

17. Fyddan nhw ddim wedi gweld y ddamwain o'u tŷ nhw
They won't have seen the accident from their house

18. Fyddwn i ddim wedi gallu 'neud hynny
I wouldn't have been able to do that

19. Ydw i'n gallu siarad Cymraeg? Ydw!
Can I speak Welsh? Yes!

20. O't ti'n mynd i'r ysgol yn y dre' pan o't ti'n blentyn?
Did you go to the school in the town when you were a child?

21. Fydd e'n dod i'n gweld ni 'fory?
Will he come to see us tomorrow?

22. Fyddai hi'n seiclo i'r ysgol bob dydd?
Would she cycle to school every day?

23. Fuodd dy fab di yn yr Alban erioed?
Has your son ever been to Scotland?

24. Ydyn ni wedi mwynhau'r cyngerddau yn yr ysgol dros y blynyddoedd? Nac ydyn yn wir!
Have we enjoyed the concerts in the school over the years? No, definitely not!

25. O'ch chi wedi meddwl am brynu ci?
Had you thought about buying a dog?

26. Fyddan nhw wedi gorffen y gwaith heddi'?
Will they have finished the work today?

27. Fyddwn i wedi gallu mynd i'r sioe yn y theatr heb brynu tocyn o'r blaen llaw?
Would I have been able to go to the show in the theatre without buying a ticket beforehand?

28. So ti'n gallu mynd adre', so ni wedi gorffen y gwaith
You can't go home, we haven't finished the work

29. So nhw wedi byw mewn plasty ond so'r teulu'n cwyno
They haven't lived in a mansion but the family doesn't compain

Ask Dr Gramadeg Y Ferf Bod