Ask Dr Gramadeg: Dyma fi’n, Cyfuno Lliwiau & Iawn / A short way of saying ‘I am’, Combining Colours, and using Iawn

Dyma fi’n dweud…

Byddwn ni'n gallu defnyddio'r ymadrodd hwn pan fyddwn ni'n adrodd stori i greu 'effaith gyffrous', yn hytrach na defnyddio'r amser gorffennol, a fyddai'n llai 'cyffrous', e.e:

Dwedais i            Dyma fi’n dweud
I said                    I said (yn llythrennol, 'Here’s me saying')

Dyma fi’n agor y drws        I opened the door
(yn llythrennol, 'Here’s me opening the door')
(yn lle, 'Agorais i’r drws' - 'I opened the door')

Dyma fi’n mynd i mewn      I went in
(yn llythrennol, 'Here’s me going in')
(yn lle, 'Es i i mewn' -         'I went in')

Dyma fi’n dweud…

This phrase is often used in telling stories for dramatic effect, rather than using the past tense, e.g:

Dwedais i                      Dyma fi’n dweud
I said                    I said (yn llythrennol, 'Here’s me saying')

Dyma fi’n agor y drws
Here’s me opening the door. (literally)   I opened the door.
instead of: Agorais i’r drws     I opened the door.  

Dyma fi’n mynd i mewn         Here’s me going in…
I went in…
instead of -   Es i i mewn          I went in…   etc.

Gwnes i wahodd

Byddwn ni'n gallu defnyddio Amser Gorffennol y ferf 'Gwneud' i ffurfio Amser Gorffennol berfau eraill heb raid ychwanegu terfyniadau at fôn y ferf. Yn enwedig, mae hyn yn defnyddiol gyda berfau hir, e.e.

Gwahoddais i          I invited
Gwnes i wahodd    I invited

Bydd y berfenw sy'n dilyn ffurf gryno ar 'Gwneud' yn treiglo'n feddal, os bydd yn bosibl, e.e.

Cydymdeimlo                             to sympathise
Cydymdeimlodd e                    he sympathised
Gwnaeth e gydymdeimlo      he sympathised (treiglad meddal ar ôl 'Gwnaeth e')

Gwnes i wahodd - 'I invited'

The past of the verb ‘gwneud’ is used with other verbs (especially longer verbs) to put them into the past tense, without adding an ending, e.g. instead of

Gwahoddais i                         I invited
Gwnes i wahodd                   I invited

If the past of ‘gwneud’ is used in this way it causes a soft mutation, e.g:
Cydymdeimlo                 to sympathise
He sympathised          Cydymdeimlodd e

or  Gwnaeth e gydymdeimlo  etc.

Pob copa walltog

Yn llythrennol, mae'r ymadrodd hwn yn golygu 'Every hairy corwn' yn Saesneg, ond byddwn ni'n ei ddefnyddio i fynegi'r ystyr 'Everyone without exception', neu 'Every single one’. Ystyr y gair 'copa' yw ‘crown of the head' a 'summit / peak (of a mountain)' fel ei gilydd.

Pob copa walltog - 'Everyone'

This is an idiom meaning ‘everyone without exception/every single one’.  It’s literal meaning is ‘every hairy crown’.  ‘Copa’ can mean ‘crown of the head’ or summit/peak (of a mountain).

Dugoch

Byddwn ni'n gallu uno enwau ar liwiau fel hyn:

dugoch - red-black
browngoch - red-brown (russet)

Dugoch

Colours can be combined in this way:

dugoch > red-black
browngoch > red-brown - russet

Iawn

Mae'r gair 'Iawn' yn gallu golygu:

1) 'OK / alright'
e.e. Iawn, diolch      OK / alright, thanks

2) Very (gydag ansoddair)
e.e. tal iawn             very tall

3) Right / correct (gydag enw)
e.e. ei enw iawn e    his right name

Iawn can mean:

1) ok/alright           e.g.      iawn, diolch
(ok/alright, thanks)

2) very                    e.g.       tal iawn
(very tall) with an adjective.

3) right/correct       e.g.       ei enw iawn e
(his right name) with a noun.