Warning: Parameter 2 to qtranxf_postsFilter() expected to be a reference, value given in /home/parallel/public_html/wp-includes/class-wp-hook.php on line 324

Warning: Parameter 2 to qtranxf_postsFilter() expected to be a reference, value given in /home/parallel/public_html/wp-includes/class-wp-hook.php on line 324

Warning: Parameter 2 to qtranxf_postsFilter() expected to be a reference, value given in /home/parallel/public_html/wp-includes/class-wp-hook.php on line 324

Warning: Parameter 2 to qtranxf_postsFilter() expected to be a reference, value given in /home/parallel/public_html/wp-includes/class-wp-hook.php on line 324

Warning: Parameter 2 to qtranxf_postsFilter() expected to be a reference, value given in /home/parallel/public_html/wp-includes/class-wp-hook.php on line 324

Warning: Cannot modify header information - headers already sent by (output started at /home/parallel/public_html/wp-includes/class-wp-hook.php:324) in /home/parallel/public_html/wp-includes/feed-rss2.php on line 8
Anffurfiol – Parallel.cymru: Cylchgrawn digidol Cymraeg dwyieithog https://parallel.cymru Fri, 08 Nov 2019 09:50:46 +0000 cy hourly 1 https://wordpress.org/?v=6.8.3 https://parallel.cymru/wp-content/uploads/cropped-Square-URL-512-1-32x32.png Anffurfiol – Parallel.cymru: Cylchgrawn digidol Cymraeg dwyieithog https://parallel.cymru 32 32 Sam Brown: Cyflwyno Cernyweg i bawb / Introducing the Cornish language to all https://parallel.cymru/cernyweg/ Fri, 01 Nov 2019 19:00:20 +0000 https://parallel.cymru/?p=21655

Yn ddiweddar mae'r iaith Gernyweg wedi dod yn fwy amlwg i bobl y tu allan i'r Ddugaeth. Yn 2010 adnabu Llywodraeth Prydain y Gernyweg fel iaith swyddogol yng Nghernyw; yn 2018 cymerodd Gwenno yr iaith i wledydd ynysoedd Prydain, i Ewrop a'r tu hwnt efo'i halbwm newydd Le Kov (Lle Cof); ac yn 2019 dan ni'n dathlu pythefnos o Wythnos Siaradwch Gernyweg sy'n dechrau efo gŵyl cerddoriaeth a barddoniaeth Fest Kernewek – y tro cyntaf i ŵyl o'r math hwn gael ei chynnal erioed.

Felly beth am ddysgu ychydig o'r iaith hon? Fel siaradwyr Cymraeg dach chi mewn lle perffaith i ddysgu Cernyweg yn hawdd ac yn gyflym gan fod yr ddwy iaith mor debyg â'i gilydd. Dros y misoedd a ddaw mi fydda i'n cyhoeddi nifer o wersi syml fydd yn dysgu rheolau syml yr iaith i chi, rhoi tipiau am ffyrdd eraill o ddysgu ac yn eich annog chi i fynd allan a defnyddio iaith arall y nefoedd.

Nodyn byr: Dwi'n defnyddio Ffurf Ysgrifenedig Safonol yr iaith yn y gwersi hyn. Ryw bwynt bydda i'n paratoi erthygl am y gwahanol fathau o sillafu'r iaith a sut mae newid o'r un i'r llall.

Lately the Cornish language has become more visible to people outside the Duchy. In 2010 the British Government recognised Cornish as an official language in Cornwall; in 2018 Gwenno took the language into countries of the British Isles, into Europe and beyond with her new album Le Kov (Place of Memory); and in 2019 we are celebrating a fortnight of Talk Cornish Week which begins with a festival of music and poetry, Fest Kernewek – the first time a festival of this kind has ever been held.

So what about learning a bit of this language? As Welsh speakers you are perfectly placed to learn Cornish easily and quickly because the two languages are so alike. Over the coming months I will be publishing a number of lessons which will teach you the simple rules of the language, giving tips on other ways of learning and encouraging you to go out and use the other language of heaven.

Short note: I use the Standard Written Form in these lessons. At some point I will prepare an article on the different ways of spelling the language and how to change from one to another.

Bord Cynnwys / Table of Contents


 

Dysgu Cernyweg: Gwers 1 – Ynganiad a Chyfarchiadau
Dyski Kernowek: Dyskans 1 – Leveryans ha Gorhemynadow
Learning Cornish: Lesson 1 – Pronunciation and Greetings

Un o'r pethau anoddaf wrth ddysgu iaith newydd ydy deud y geiriau'n iawn, ac fel pob iaith mae gan y Gernyweg seiniau syml yn ogystal â seiniau anghyfarwydd a chaled.One of the most difficult things in learning a new language is saying the words right, and like every language Cornish has simple sounds as well as unfamiliar and hard sounds.
Yn y tabl isod dwi'n dangos gwyddor y Gernyweg a sut mae deud pob llythyren mewn cymhariaeth â'r Gymraeg a'r Saesneg. Dwi'n cynnwys symbolau o'r Wyddor Seinegol Ryngwladol i helpu dangos yr ynganiad.In the table below I show the Cornish alphabet and how each letter is said as compared with Welsh and English. I include the symbols of the International Phonetic Alphabet to help show the pronunciation.
Dydy hyn ddim yn beth hawdd i ddysgu o bell felly peidiwch â phoeni os ydach chi'n drysu neu yn stryffaglu gwneud rhai o'r seiniau hyn ar y cychwyn. Bydd yn dod yn haws wrth i ni fynd yn ein blaen.It is not an easy thing to learn remotely so don’t worry if you are confused or struggle to make some of these sounds at the beginning. It will become easier as we go on.
Yr Wyddor / An Abecedari:The Alphabet
Yn yr enghreifftiau hyn dwi'n dangos enwau trwy ddefnyddio priflythrennau i helpu gwahaniaethu.In these examples I show nouns capitalised to help distinguish them.
Llythyren GernywegSain cyfartal yn GymraegSain cyfartal yn SaesnegEnghraifft (cyfieithiad)
Cornish letterEquivalent sound in WelshEquivalent sound in EnglishExample (translation)
A / a [a:]A - cathAh - cashKath (cath)
B / b [b]B - bisgedynB - abacusBora (gwawr)
C / c [s]S - wythnosS - smilecertan (sicr)
Ch / ch [ʧ]Tsi - tsieinaCh - changeChi (tŷ)
D / d [d]D - duD - daddu (du)
Dh / dh [ð]Dd - defnyddioTh - thisdhe (i)
E / e [ɛ]E - heE - envelopeewn (cywir)
F / f [f]Ff - fferyllfaF - fatherfast (sefydlog)
G / g [g]G - GwyneddG - gogwynn (gwyn)
H / h [h]H - hetH - hatHatt (het)
I / i [i:]I - gwinEe - teethMin (ceg)
J / j [ʤ]J - garejJ - jamJerkyn (siaced)
K / k [k]C - camCk - backKwilkyn (broga)
L / l [l]L - gloL - helplamma (neidio)
M /m [m]M - mamM - mumMena (bryn/mynydd)
N / n [n]N - henN - nopeNans (dyffryn)
O / o [ɔ]O - agorO - holdOlifans (Eliffant)
P / p [p]P - polynP - pepperPower (pŵer)
R / r [r]*R - rôlR - readyparys (parod)
S / s [z]S - sŵZ (meddal) - timesSeythen (wythnos)
T / t [t]T - tywelT - toadTren (trên)
Th / th [θ]Th - pethTh - thingOw thas (fy nhad)
U / u [y]W (byr) - wpsiU - orangutanBugh (buwch)
V / v [v]F - fodcaV - veryDha vamm (dy fam)
W / w [w]W - gwynOo - pooWolkom (croeso)
Y / y [ɪ]Y - gwynI - winbryntin (gwych)
* Gellir rolio'r r neu beidio. Yn bersonol dwi ddim, ond mae 'na rai o bobl sy'n ffafrio fo fel yn Gymraeg.* The r can be rolled or not. Personally I do not, but some people favour it as in Welsh.
Ymarfer 1 / Praktis 1:Practice 1:
Trïwch ddeud y geiriau ar y dde yn uchel. Mi fyddwch chi'n gweld rhai geiriau cyfarwydd i'r Gymraeg a'r Saesneg, a rhai geiriau hollol newydd. Peidiwch â phoeni os nad ydach chi'n gallu deud nhw'n iawn wrth gychwyn. Os ydach chi'n stryffaglu efo'r ynganiad, sbïwch ar yr enghreifftiau Cymraeg a Saesneg eto a'u deud nhw'n uchel cyn ceisio'r Gernyweg drachefn.Try to say the words on the right aloud. Again, if you come across any problems, look at the examples.
Deuseiniau / Diwvogalennow:Diphthongs:
Mae 'na hefyd sawl deusain yn y Gernyweg. Mae'r tabl isod yn dangos ychydig o'r rhai mwyaf cyffredin i chi.There are also several Cornish dialects. The table below shows you some of the most common ones.
Deusain CernywegSeiniau cyfartalEnghraifft (cyfieithiad)
Cornish DipthongEquivalent SoundsExample (translation)
gh [x]
(byth yn dod ar ddechrau geiriau)
fel loch yn Wyddeleg yr Albanlaghel (cyfreithlon)
eu [ø:]fel höher yn Almaeneg.Eus keus? (Oes 'na gaws?)
oo [o:]Ô - lônPoos (pwysau)
ou [u:]Ŵ - dŵrGour (gŵr)
ow [ɔʊ]fel 'oh dear' yn Saesneg.Kernow (Cernyw)
oy [ɔˑɪ]Oe - anhygoelOy (wy)
yw [ɪʊ]Iw - heddiwYth yw yeyn (mae'n oer)
Nodyn / Merkyans:Note:
Mae'r gh yn debyg iawn i'r ch yn Gymraeg, ond dwedir yn fwy meddal.Gh is very similar to ch in Welsh, but said more softly.
Ymarfer 2 / Praktis 2:Exercise 2:
Trïwch ddeud y geiriau ar y dde yn uchel. Eto, os dewch chi ar draws unrhyw problemau, edrychwch ar yr enghreifftiau.Try to say the words on the right aloud. Again, if you come across any problems, look at the examples.
Hyd llafariaid / Hys bogalennow:Vowel length:
Mae'r Gymraeg yn dangos hyd llafariaid trwy ddefnyddio toeau bychain, er enghraifft tap a tâp. Er mwyn dangos y wahaniaeth hon mae'r Gernyweg yn defnyddio cytseiniaid dyblyg, cymharwch tapp (tap) a tapa (tâp). Fel arfer mae hyn yn effeithio ar eiriau unsill, ond mae 'na eithriadau fel y dangosir isod.Welsh shows vowel length by the use of circumflexes, for example tap and tâp. To show this difference, Cornish uses double consonants: compare tapp (tap) and tapa (tape). As a rule this affects words of one syllable, but there are exceptions as is shown below:
Os oes un cytsain, mae'r llafariad yn hir. Os oes dau gytsain, mae'n fyr.If there is one consonant, the vowel is long. If there are two consonants, it is short.
Gall y geiriau Pel (pêl) a Pell (pell) achosi ychydig o drafferth i siaradwyr Cymraeg oherwydd yr L dyblyg. Mae'n rhaid cofio nad oes y sŵn ll [ɬ] yn bodoli yn y Gernyweg o gwbl a dim ond yn dangos hyd y llafariad maen nhw.The words Pel (ball) and Pell (far) can cause Welsh speakers a bit of trouble on account of the double L. It must be remembered the sound ll [ɬ] does not exist in Cornish at all, and the double l merely shows the length of the vowel.
Pan welir ll yn Gernyweg, dwedir fel l yn Gymraeg.When you see ll in Cornish, say it like l in Welsh.
Mewn geiriau deusill a mwy mae'r llafariaid yn fyr, er enghraifft: kavas (can), bogalen (llafariad), tapys (tapiau).In words of two syllables and more the vowel is short, for example: kavas (tin can), bogalen (vowel), tapys (tapes).
Eithriad i'r rheol hwn ydy geiriau deusill sy'n gorffen efo llafariad. Yn yr achosion hyn mae'r llafariad olaf wastad yn fyr, tra mae hyd y llafariad cyntaf yn dibynnu ar gytseiniaid dyblyg.An exception to this rule is words of two syllables that end in a vowel. In these cases the last vowel is always short, while the length of the first vowel depends on the double consonant.
Er enghraifft: tapa (tâp), apa (epa), kanna (can), ranna (rhannu).For example: tapa (tape), apa (ape), kanna (can), ranna (to share).
Ymarfer 3 / Praktis 3:Practice 3:
Dwedwch y geiriau canlynol gan gofio bod y cytseiniaid dyblyg yn byrhau hyd y llafariaid.Say the following words remembering that the double consonants shorten the length of the vowel.

glan (glan) / Glann (glan / ymyl afon)

Sten (tun)

Lann (llan)

Lamm (naid)

bras (mawr)

Snod (rhuban) / Snodow (rhubanau)

Gwen (gwên) / Gwenn (anws) – Mae'n bwysig gwahaniaethu rhwng y ddau yma!

Unn (un) – wrth gyfrif.

Myttin (bore) – Wrth fyrhau mae sŵn yr i [i] yn newid i sŵn yr y [ɪ]. Felly [mɪtɪn].

Cyfarchiadau / Gorhemynadow:Greetings:
Felly rŵan dan ni wedi dysgu sut mae gwneud seiniau'r Gernyweg, dan ni'n barod i symud ymlaen i ail rhan y gwers hwn, sef y cyfarchiadau. Sbïwch ar yr geiriau a'r brawddegau isod a thrïwch lenwi'r bylchau wrth ddarllen nhw allan.As you can see from the examples above, a lot of words in Cornish are similar to Welsh and English, and some look wholly strange. You will see more of these similarities and differences as we learn more Cornish in the months to come.

Dydh da. Helô / Dydd Da (cyffredinol)
Lowenna dhis. Helô (unigolyn cyfarwydd)
Lowenna dhewgh. Helô (sawl person/ffurfiol)

Hou! S'mae
Yow.
Ha!

Myttin da. Bore da.

Dohajydh da. P'nawn da.

Gorthugher da. Noswaith da.

Fatla genes? Sut wyt ti?
Fatla genowgh? Sut dach chi?

Yn poynt da, meur ras. Yn dda iawn, diolch.
Da lowr. Yn iawn.
Na pur dha. Ddim yn dda iawn.

Pyth yw dha hanow? Beth ydy dy enw?
Pyth yw agas hanow? Beth ydy'ch enw?

... yw ow hanow. ... ydy fy enw.
Ow hanow yw... Fy enw i ydy...

A ble hwre'ta dos? I le wyt ti'n dod?
A ble hwrewgh hwi dos? O le dach chi'n dod?

My a dheu a-dhyworth... Dwi'n dod o...

Splann dhe'th metya. Neis i gwrdd â ti.
Splann dh'agas metya. Neis i gwrdd â chi.

Duw genes! Hwyl fawr! (unigolyn cyfarwydd)
Duw genowgh! Hwyl fawr! (sawl person / ffurfiol)

Dha weles yn skon! Gwela i di'n fuan!

Agas gweles a-vorow. Gwela i chi yfory!

Nos da. Nos da.

Mar pleg. Plîs.

Meur ras. Diolch.

Drog yw genev. Mae'n ddrwg gen i.

Gav dhymm. Esgusoda fi.
Gevewgh dhymm. Esgusodwch fi.

A allav vy mos dhe'n bisva mar pleg? Ga i fynd i'r tŷ bach plîs?
Gyllydh. Cei.
Gyllowgh. Cewch.
Na yllydh. Chei di ddim.
Na yllowgh. Chewch chi ddim.

Ple'ma'n privedhyow? Lle mae'r toiled?
A-dro dhe'n gornel. Rownd y gornel.

Ymarfer 4 / Praktis 4:Practice 4:
Trïwch greu cwpl o sgyrsiau byr trwy ddefnyddio'r geiriau a'r brawddegau uchod.Try to create a couple of short conversations using the words and sentences above.
Diwedd y gwers / Diwedh an dyskansEnd of the lesson
Fel gallwch chi weld yn yr enghreifftiau uchod, mae 'na lot o eiriau tebyg i'r Saesneg a'r Gymraeg yn y Gernyweg, a rhai sy'n edrych yn hollol estron. Byddwch chi'n gweld mwy o'r tebygrwyddau a'r gwahaniaethau hyn wrth i ni ddysgu mwy o Gernyweg dros y misoedd a ddaw.As you can see from the examples above, a lot of words in Cornish are similar to Welsh and English, and some look wholly strange. You will see more of these similarities and differences as we learn more Cornish in the months to come.
Mae'r gwers 'ma wedi bod yn weddol syml fel rhestr o eiriau ac ymadroddion i chi eu cofio, ond yn yr un nesaf bydda i'n dangos i chi sut mae adeiladu brawddegau a dysgu cwpl o eiriau defnyddiol eraill.This lesson has been fairly simple as a list of words and phrases for you to remember, but in the next one I will be showing you how to build sentences and teaching you a few other useful words.
Os ydach chi am barhau i ddysgu yn y cyfamser galla i awgrymu gwefan www.gocornish.org fel man cychwyn i ffeindio mwy am yr iaith. I chi sydd wedi dysgu Cymraeg efo Say Something in Welsh, mae 'na hefyd fersiwn Cernyweg!If you want to carry on learning in the meantime I can suggest the website www.gocornish.org as a starting point for finding out more about the language. For those of you who are learning Welsh with Say Something in Welsh, there is also a Cornish version!
Dwi'n byw yn ardal Caerfyrddin ac yn awyddus dechrau dosbarth Cernyweg sy'n cwrdd pob hyd yn hyn. Os ydach chi am fod yn rhan o hyn, anfonwch neges ata i trwy Drydar: @SamBrown1993I live in the Carmarthen region and am keen to start a Cornish class which will meet from time to time. If you want to be part of it, send a message to me via Twitter: @SamBrown1993
Mi fydda i'n ôl cyn bo hir efo mwy o Gernyweg, ond tan wedyn...I will be back before long with more Cornish, but until then...

Duw genowgh!


Dysgu Cernyweg: Gwers 2 – Cyflwyniad i'r ferf bos
Dyski Kernowek: Dyskans 2– Kommendyans dhe verb bos
Learning Cornish: Lesson 2 – Introducton to the verb bos

Dach chi'n ôl - Dynnargh! (Croeso). Gobeithio mwynhaoch chi'r gwers cyntaf a dach chi'n teimlo'n hyderus wrth ynganu geiriau Cernyweg. Os nad ydach chi'n gyfforddus wrth greu'r seiniau eto, peidiwch â phoeni. Gallwch chi fynd yn ôl unrhyw bryd i adolygu'r gwers cyntaf, ond bydda i hefyd yn cynnwys geiriau newydd trwy'r gwersi o'ch blaen i roi help i chi.You’re back – Dynnargh! (Welcome). I hope you enjoyed the first lesson and that you are feeling confident with pronouncing Cornish words. If you are still not comfortable about creating the sounds, don’t worry. You can go back any time to review the first lesson, but I will also be presenting new words to help you in the lessons to come.
Cyn cychwyn, mae'n rhaid i mi gyfaddef bod 'na gwpl o bethau yn y gwers hwn efallai bydd yn eich dychryn. Ond peidiwch â phoeni a chymerwch eich amser wrth fynd trwyddo.Before we begin, I must confess that there are a couple of things in this lesson that may alarm you. But don’t worry, and take your time going through it.
Ta beth, ymlaen â ni i'r ail wers!Anyway, on with the second lesson.
Ddeud y gwir, dôn i ddim yn bositif beth rôn i am ei ddysgu i chi yn y gwers hwn. Ond dwi'n credu mod i wedi gwneud y penderfyniad cywir trwy ddewis cyflwyno un o'r berfenwau mwyaf defnyddiol yn y Gernyweg: bos (bod) a dechrau sôn am y treigliadau.Actually, I was not sure what I wanted to teach you in this lesson. But I think I have made the right decision in choosing to present one of the most useful verb-nouns in Cornish: bos (to be), and to start talking about the mutations.
Bos - Ffurf hir neu ffurf fer? / Bos - Furv hir po furv verr?:Bos - Long form or short form?:
Dan ni i gyd yn gyfarwydd â'r berfenw bos (bod) ym mhob iaith – defnyddies i ffurf ohono fo ar ddechrau'r frawddeg hon. Yn y Gymraeg mae'n anodd meddwl am unrhyw air sy'n fwy defnyddiol na bod, ac felly dyma fydd cynnwys y rhan hon.We are all familiar with the verb-noun bos (to be) in every language – I used a form of it at the start of this sentence. In Welsh it is hard to think of any word that is more useful than bod, and so this will be the content of this part.
Cyn i ni ddechrau, mae'n werth sôn am reol anghyfarwydd sy'n effeithio ar ddefnydd o'r berfenw bos yn Gernyweg, a hynny yw os ydy'n ffurf hir neu ffurf fer. Ond beth mae'r rhain yn golygu? A sut mae'n effeithio ar ddefnydd o ffurfiau'r ferfenw?Before we begin, it is worth mentioning a strange rule that affects the use of the verb-noun bos in Cornish, and that is that there is a long form or a short form. But what do these mean? And what effect do they have on the forms of the verbenw?
Edrychwch ar y tabl isod i gymharu'r ffurfiau hir a ber â'i gilydd:Look at the table below comparing the long and short forms with one another.
Ffurf hir / Furv hir / Long formFfurf fer / Furv verr / Short formCymraeg / Kembrek
Yth esov vyOv vyDw i
Yth esos taOs taWyt ti
Yma ev/hiYw ev/hiMae o/hi / yw o/hi
Yth eson niOn niDan ni
Yth esowgh hwiOwgh hwiDach chi
Ymons iYns iMaen nhw / ydyn nhw
Y brif wahaniaeth rhwng y ddwy ffurf 'ma yw defnydd ohonyn nhw. Dan ni'n defnyddio'r ffurfiau hir er mwyn llunio'r amseroedd parhaol, hynny yw defnyddio bos + berfenw, ac i ddangos lleoliad.The chief difference between these two forms is in the use of them. We use the long forms to denote duration of time, in this case using bos + verb-noun, and also to show location.
Cernyweg / KernowekCymraeg / KembrekSaesneg / Sowsnek
Yma hi ow tos.Mae hi'n dod.She is coming.
Yth esov vy ow tyski.Dwi'n dysgu.I am learning.
Yth esowgh hwi omma.Dach chi yma.You are here.
Cernyweg / KernowekCymraeg / KembrekSaesneg / Sowsnek
Diwedhes yw hi.Mae'n hwyr.It's late.
Medhyk ov vy.Meddyg ydwi.I'm a doctor.
Adhyskys yns i.Maen nhw'n addysgedig.They're educated.
Mae 'na eithriadau i'r rheolau hyn, ond fyddwn ni ddim yn poeni amdanyn nhw heddiw. Yn yr un modd fyddwn ni ddim yn cyffwrdd â'r ffurfiau hir tan wers hwyrach.There are exceptions to these rules, but we won’t worry about them today. In the same way, we won’t touch on the long forms till a later lesson.
Mae'n siŵr bod chi'n sgrechian ar ôl gweld y rheiny, ond peidiwch. Dwi ddim yn disgwyl i chi eu dysgu nhw yn syth. Yng ngweddill y rhan hon byddwn ni'n canolbwyntio ar y ffurfiau byrion.I expect that you are screaming after seeing these, but don’t. I don’t expect you to learn them straight away. In the remainder of this part we will concentrate on the short forms.
Y ffurfiau byrion / An furvow berrThe short-form verb-nouns
Fel dudes i uchod, dan ni'n defnyddio'r ffurfiau byrion ym mhob achos ond defnyddio berfenwau neu ddangos lleoliad, ac fel arfer maen nhw'n ymddangos efo enwau, ansoddeiriau ac rhangymeriadau y gorffennol.As I said above, we use the short forms in every case except with verb-nouns or to show location, and as a rule they appear with nouns, adjectives and past participles.
Dan ni'n gosod yr enwau/ansoddeiriau/rhangymeriadau o flaen ffurf fer o bos er mwyn llunio brawddegau.We put the nouns/adjectives/past participles in front of the short form of bos to form sentences.

Sam ov vy. Sam ydw i.
Ow howeth yw ev. Fy ffrind ydy o.
Oberoryon yns i. Gweithwyr ydyn nhw.

Yn anhebyg i'r Gymraeg gallwn ni ddefnyddio ansoddeiriau efo'r gystrawen hyn yn Gernyweg.Unlike in Welsh, in Cornish we can use adjectives with this construction.

Yeyn on ni. Dan ni'n oer.
Tanow os ta. Ti'n denau.
Lowen owgh hwi. Dach chi'n hapus.

Dyma'r ffurfiau byrion eto i chi.Here the short form verb-nouns again for you.
Cernyweg / KernowekCymraeg / KembrekEnghraifft / Ensampel Example
Ov vyDw iDyskador ov vy.Athro dw i.
Os taWyt tiLowen os ta. Ti'n hapus.
Yw ev/hiMae o/hi / yw o/hiMorwenna yw hi. Morwenna yw hi.
On niDan niSkwith on ni. Dan ni wedi blino.
Owgh hwiDach chiA-varr owgh hwi. Dach chi'n gynnar.
Yns iMaen nhw / ydyn nhwPeboryon yns i.Pobyddion ydyn nhw.
Mi allwch chi weld sut mae'r gystrawen 'ma yn perthyn i'r Gymraeg.You can see how this construction relates to Welsh.
Ymarfer 1 / Praktis 1:Practice 1:
Cyfieithwch y brawddegau isod i'r Gymraeg. Maen nhw i gyd yn defnyddio geiriau sydd naill ai wedi ymddangos mewn enghreifftiau yn y gwersi hyd yma neu sy'n gyfarwydd i chi fel siaradwyr Cymraeg.Translate the sentences below into Welsh. They all use words which have either appeared in examples in the lessons so far or which are familiar to you as Welsh speakers.
1. Gwynn yw hi.
2. Kembrek yns i.
3. Lowen ov vy.
4. Gwin yw ev.
5. Berr os ta.
6. Diwedhes on ni.
7. Du yw an gath.
8. Trist owgh hwi.
9. An ki yw lowen.
10. Dowr yw glas.
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
Peidiwch ag anghofio trïo darllen yr enghreifftiau uchod yn uchel.Don’t forget to try to read the above examples aloud.
Atebion ar ddiwedd y gwers.Answers at the end of the lesson.
Ymarfer 2 / Praktis 2:Practice 2:
Trïwch gyfieithu'r brawddegau isod i Gernyweg. Eto, mae'r geiriau hyn i gyd i'w gweld yn y gwersi hyd yma.Try to translate the sentences belwo into Cornish. Again, all the words can be seen in the lessons so far.
1. Athro ydy o.
2. Angharad dw i.
3. Dan ni'n hwyr.
4. Cath yw hi.
5. Dach chi'n oer.
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
Y Treigliadau / An TreylyansowMutations
Fel yr holl ieithoedd Celtaidd, mae treigliadau yn digwydd yn y Gernyweg, ac i fod yn onest mae 'na fwy o dreigliadau yn Gernyweg nag mewn unrhyw un o'r ieithoedd eraill. Ia, mae hynny'n meddwl bod 'na fwy nag yn Gymraeg!As with all Celtic languages, mutations occur in Cornish, and to be honest there are more mutations in Cornish than in any of the other lenguages. Yes, that means there are more than in Welsh!
Yn lwcus, mae lot ohonyn nhw yn cyfateb â threigliadau Cymraeg. Heddiw byddwn ni'n canolbwyntio ar y treiglad meddal, ond cyn hynny, dwi'n mynd i roi'r tabl treigliadau Cernyweg i chi gael ei weld a'i ystyried. Dwi ddim yn disgwyl i chi ddysgu'r rhain i gyd yn syth, a byddwn ni'n dod iddyn nhw yn y man.Luckily, a lot of them correspond to Welsh mutations. Today we will concentrate on the soft mutation, but before this, I am going to give the table of Cornish mutations for you to see and ponder. I don’t expect you to learn them all straight away, and we will come to them in due course.
1
Dim treiglad / Andreylyes
/ No mutation
2
Meddal / Medhel / Soft
3
Llaes / Hwethys / Aspiriant
4
Caled / Kales / Hard
5
Cymysgedig / Kemyskys

6
Ar ôl 'th / Wosa 'th / After 'th
BVBPFV
ChJChChChCh
DDhDTTT
G + (a, e, i, y)-G + (a, e, i, y)KHH
G + (o, u, ro, ru)WG + (o, u, ro, ru)KHwW
G + (l, r)-G + (l, r)KGG
GwWGwKwHwW
KGHKKK
MVMMFV
PBFPPP
TDThTTT
Dudes i fod 'na lawer! Mae modd arbennig o ddangos pryd mae'r treigliadau hyn yn digwydd, a hynny trwy cyfeirio at rif y treiglad ar ôl geiriau sy'n ei achosi.I did say there were a lot! There is a special way of showing when these mutations occur, and that is through referring to the number of the mutation after words which cause it.
Er enghraifft: ow3 (fy) neu yn5 (yn).For example: ow3 (fy) neu yn5 (yn).
Bydda i'n defnyddio'r system 'ma i ddangos pryd mae treiglad yn digwydd.I will use this system to show when a mutation occurs.
Treiglad Meddal / MedhelheansThe Soft Mutation
Yn Gernyweg mae 'na enwau gwrywaidd a benywaidd, ac fel yn Gymraeg mae treiglad meddal yn digwydd i enwau benywaidd unigol ar ôl y fannod benodol: An / 'n.In Cornish, nouns are masculine and feminine, and as in Welsh a soft mutation occurs in feminine singular nouns after the definite article: An/’n.
Er enghraifft: mowes (merch), an vowes (y ferch).For example: mowes (girl), an vowes (the girl).
Mae sawl enw yn Gernyweg efo'r un genedl ag enwau Cymraeg: kath (cath), an gath (y gath). Ond dydy hyn ddim wastad yn wir: pons (pont), an pons (y bont). Felly cymerwch ofal wrth ddysgu geiriau newydd.Many nouns in Cornish have the same gender as Welsh nouns: kath (cat), an gath (the cat). But this is not always true: pons (bridge), an pons (the bridge). So take care when learning new words.
Ymarfer 3 / Praktis 3:Practice 3:
Gan ddefnyddio'r tabl treigliadau uchod, treiglwch yr enwau benywaidd hyn.Using the table of mutations above, mutate these feminine nouns.
1. An + bugh (buwch)
2. An + benyn (menyw)
3. An + gwlas (gwlad)
4. An + kath (cath)
5. An + milva (sŵ)
6. An + gwedhen (coeden)
7. An + treveglos (pentref)
8. An + mamm (mam)
9. An + kowfordh (twnnel)
10. An + esedhva (lolfa)
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
Ymarfer 4 / Praktis 4:Practice 4:
Cyfieithwch y brawddegau isod gan ddefnyddio popeth dan ni wedi'i ddysgu heddiw.Translate the sentences below using everything that you have learned today.
1. Y gath yw hi.
2. Mae'r wlad yn oer.
3. Mae'r bont yn hir.
4. Gwyn yw'r ci.
5. Dach chi'n hapus.
6. Dyskador yw ev.
7. An medhyk yw adhyskys.
9. Oberoryon owgh hwi.
10. Skwith on ni.
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
...................................................
Diwedd y gwers / Diwedh an dyskans.End of the lesson
Dan ni wedi mynd dros lot o dir newydd yn y gwers hwn, ac mae'n siŵr bod chi'n llawn cwestiynau. Gobeithio nad ydwi wedi codi ofn arnoch chi. Yn y gwers nesaf byddwch chi'n dechrau defnyddio'r Gernyweg dwi wedi'i dysgu i chi yn fwy ac yn creu brawddegau eich hunain gan ddefnyddio popeth dan ni wedi dysgu hyd yma.We have covered a lot of new ground in this lesson, and no doubt you are full of questions. I hope I have not frightened you. In the next lesson you will begin to use the Cornish I have taught you more and to create your own sentences using everything we have learned so far.
Yn y cyfamser, teimlwch yn rhydd i fynd dros y ddau wers hyn cwpl o weithiau ac i ddefnyddio'r adnoddau arlein eraill i'ch helpu.In the meantime, feel free to go over the two lessons a few times and use other online resources to help you.
Dwi'n hapus i ateb unrhyw gwestiwn neu sylw sydd gynnoch chi, gallwch chi gysylltu â fi drwy Drydar: @SamBrown1993 a pheidiwch ag anghofio mod i am ddechrau dosbarth yn ardal Caerfyrddin.I am happy to respond to any questions or observations that you have, you can contact me on Twitter: @SamBrown1993 and don’t forget that I am looking to start a class in the Carmarthen area.
Agas gweles yn skon!
Atebion / Gorthebow / Answers
Ymarfer 1 / Praktis 1:Practice 1:
1. Gwynn yw hi.
2. Kembrek yns i.
3. Lowen ov vy.
4. Gwin yw ev.
5. Berr os ta.
6. Diwedhes on ni.
7. Du yw an gath.
8. Trist owgh hwi.
9. An ki yw lowen.
10. Dowr yw glas.
1. Mae hi'n wen / Gwen yw hi.
2. Cymreig ydyn nhw.
3. Dwi'n hapus.
4. Mae'n win / Gwin ydy o.
5. Ti'n fyr.
6. Dan ni'n hwyr.
7. Mae'r gath yn ddu.
8. Dach chi'n drist.
9. Mae'r ci yn hapus.
10. Mae dŵr yn las.
Ymarfer 2 / Praktis 2:Practice 2:
1. Dyskador yw ev.
2. Angharad ov vy.
3. Diwedhes on ni.
4. Kath yw hi.
5. Yeyn owgh hwi.
1. Athro ydy o.
2. Angharad dw i.
3. Dan ni'n hwyr.
4. Cath yw hi.
5. Dach chi'n oer.
Ymarfer 3 / Praktis 3:Practice 3:
1. An vugh
2. An venyn
3. An wlas
4. An gath
5. An vilva
6. An wedhen
7. An dreveglos
8. An vamm
9. An gowfordh
10. An esedhva
1. An + bugh (buwch)
2. An + benyn (menyw)
3. An + gwlas (gwlad)
4. An + kath (cath)
5. An + milva (sŵ)
6. An + gwedhen (coeden)
7. An + treveglos (pentref)
8. An + mamm (mam)
9. An + kowfordh (twnnel)
10. An + esedhva (lolfa)
Ymarfer 4 / Praktis 4:Practice 4:
1. An gath yw hi.
2. Yeyn yw an wlas.
3. Hir yw an pons.
4. Gwyn yw an ki.
5. Lowen owgh hwi.
6. Athro ydy o.
7. Mae'r meddyg yn addysgedig.
8. Mae'r nos yn ddu.
9. Gweithwyr dach chi.
10. Dan ni wedi blino.
1. Y gath yw hi.
2. Mae'r wlad yn oer.
3. Mae'r bont yn hir.
4. Gwyn yw'r ci.
5. Dach chi'n hapus.
6. Dyskador yw ev.
7. An medhyk yw adhyskys.
8. An nos yw du.
9. Oberoryon owgh hwi.
10. Skwith on ni.


Dysgu Cernyweg: Gwers Tri – Ffurfiau hirion o bos
Dyski Kernowek: Dyskans Tri – Furvow hir a bos

Helô eto, a keslowena (llongyfarchiadau) ar gyrraedd gwers tri! Gobeithio bod chi wedi joio'r gwersi hyd yma ac yn teimlo fel bod chi'n dysgu lot. Fel yn y gwersi blaenorol, dwi'n eich annog i ddarllen yr holl enghreifftiau Cernyweg yn uchel er mwyn helpu'ch tafod ddod i afael efo'r holl seiniau. Bydd yn dod yn haws bob tro dach chi'n gwneud hwn.

Adolygu / Dasweles:

Yng ngwers dau dysgon ni am y ferf bos (bod) a'r ddwy ffordd mae hon yn cael ei defnyddio. Felly i ddechrau heddiw, dwi eisiau i chi gyfieithu'r brawddegau dilynol. Cofiwch y defnyddir ffurfiau byrion o bos efo enwau ac ansoddeiriau.

Ymarfer un / Praktis onan:

Teimlwch yn rhydd i edrych ar wers 2 os nad ydach chi'n gallu cofio'r holl eiriau neu batrymau hyn.

  1. Dan ni'n hapus. .....................................
  2. Maen nhw'n wyn. .....................................
  3. Athro dach chi. .....................................
  4. Mae'r ci yn hwyr. .....................................
  5. Rwyt ti'n fyr. .....................................
  6. An gath yw melyn. .....................................
  7. Hen yw an karr. .....................................
  8. Berr os ta. .....................................
  9. Kembrek owgh hwi. .....................................
  10. Lowen on ni.       .....................................

Ffurfiau hirion o bos / Furvow hir a bos:

Prif rhan y gwers hwn fydd dysgu mwy am ffurfiau hirion o bos. Dyma'r tabl i chi eto i ddangos y ffurfiau hirion.

Ffurf hir / Furv hir Cymraeg / Kembrek
Yth esov vy Dw i
Yth esos ta Wyt ti
Yma ev/hi Mae o/hi
Yth eson ni Dan ni
Yth esowgh hwi Dach chi
Ymons i Maen nhw / ydyn nhw

Mae'r ffurfiau hirion hyn yn cael eu defnyddio er mwyn llunio'r amseroedd parhaol (lle defnyddiwn bod + yn + berfenw yn Gymraeg a to be + -ing yn Saesneg) ac i ddangos lleoliad. Heddiw mi fyddwn ni'n canolbwyntio ar ddangos lleoliad, ac yn edrych ar ddefnydd o'r ffurfiau hyn â berfau eraill yn y gwers nesaf.

Er mwyn dangos lleoliad, gosodwch adferf neu arddodiad efo'r ffurf hir. Er enghraifft:

  • Yth esov vy omma - Dwi yma.
  • Yma ev tre - Mae o adref.
  • Yth esowgh hwi y'n chi – Dach chi yn y tŷ.

Edrych ar yr eirfa hon. Dwi wedi dewis geiriau tebyg yn y Gymraeg a'r Gernyweg.

Cymraeg/Kembrek Cernyweg/Kernowek
Yma / fa'ma Omma
Yno / fa'na Ena
Fan'cw Hons
Yn/mewn Yn
Yn y/yr Y'n
Adref Tre
O gwmpas A-dro


Ymarfer dau / Praktis dew:

Gan ddefnyddio'r geiriau hyn, cyfieithwch y brawddegau hyn:

  1. Dan ni yma.
  2. Mae'r ci adref.
  3. Dach chi yn y tŷ.
  4. Dwi o gwmpas.
  5. Maen nhw fan'cw.
  6. Mae'r gath yma.
  7. Maen nhw adref.
  8. Mae'r dŵr fa'na.
  9. Dwi yn y dŵr.
  10. Rwyt ti fan'cw.

Ymarfer tri / Praktis tri:

Cyfieithwch y dilynol i Gymraeg:

  1. Yth esos ta a-dro.
  2. Yma'n ki y'n karr.
  3. Yth esowgh hwi tre.
  4. Ymons i hons.
  5. Yth eson ni ena.

Yn y gwers blaenorol cyflwynes i'r treigliadau i chi gan ganolbwyntio ar y treiglad meddal neu medhelhean. Ceir hwn mewn geiriau benywaidd ar ôl y fannod benodol, er enghraifft, benyn (benyw) – an venyn (y fenyw).

Ymarfer pedwar / Praktis peswar:

Treiglwch y rhain:

  1. An + kath
  2. An + tre
  3. An + davas (dafad)
  4. An + loor
  5. An + bugh

Mae'r treiglad meddal hefyd yn digwydd mewn ansoddeiriau sy'n disgrifio enwau benywaidd.

An venyn goth (Yr hen fenyw)
An gath dew (Y gath dew)
An gowfordh dewal (Y twnnel tywyll)

Ymarfer pump / Praktis pymp:

Treiglwch y dilynol:

  1. Kath + koth
  2. An + tre + gwag
  3. An + gwedhen + gwyrdh
  4. An + mamm + lowen
  5. Esedhva + bras (mawr)

Nodyn pwysig: Ni cheir treiglad meddal mewn ansoddeiriau sy'n dilyn enwau sy'n gorffen efo -S neu -Th.

An yeth Kernowek – Yr iaith Gernyweg
An eglos bras – Yr eglwys fawr

Ond mae'r treiglad yn dal i ddigwydd ar ddechrau'r enwau hyn.

An dreveglos bras – Y pentref mawr

Ymarfer chewch / Praktis hwegh:

Cyfieithwch y rhain:

  1. Y ddafad wen.
  2. Yr hen eglwys.
  3. Benyw fawr.
  4. Y gath dew.
  5. Y ci du.
  6. Yr iaith Gymraeg.
  7. Y bont wan.
  8. Y dŵr glas.
  9. Yr athro hapus.
  10. Y nos dywyll.

Gosod popeth â'i gilydd / Gorra pubtra war-barth:

Erbyn hyn dan ni wedi dysgu lot. Edrychwch ar y rhain i weld sut mae popeth yn cyd-fynd â'i gilydd.

Yma kath bras y'n chi. Mae cath gawr yn y tŷ
Yth esov vy y'n dowr glas. Dwi yn y dŵr glas
An venyn velyn yw lowen. Mae'r fenyw felyn yn hapus
Yeyn owgh hwi hedhyw. Dach chi'n oer heddiw
Yth eswogh yn le yeyn. Dach chi mewn lle oer
Leun ha tew yw an ki. Mae'r ci'n llawn ac yn dew
Yma'n fleghes hons. Mae'r plant fan'cw

Ymarfer saith / Praktis seyth:

Cyfieithwch y brawddegau isod:

  1. An dowr glas yw yeyn.
  2. Yma kath tew y'n gegin.
  3. An dyskador yw trist.
  4. Gwann yw an pons koth.
  5. Yma ki omma.
  6. Mae'r gegin yn wag.
  7. Mae'r hen fenyw yn drist.
  8. Maen nhw yn y dŵr oer fan'cw.
  9. Dach chi'n hapus a thrist.
  10. Rwyt ti'n hen.

Diwedd y gwers / Diwedh an dyskans:

Gobeithio ar y pwynt yma dach chi'n teimlo'ch Cernyweg yn cryfhau. Byddwch chi'n dysgu mwy o eiriau a gramadeg defnyddiol. Os oes gynnoch chi syniadau am themâu i wersi a ddaw cysylltwch â fi drwy Twitter - @sambrown1993.

Agas gweles an nessa tro!


Atebion Gwers Tri / Gorthebow Dyskans Tri

Ymarfer un / Parktis onan:

  1. Lowen on ni.
  2. Gwynn yns i.
  3. Dyskador owgh hwi.
  4. Diwedhes yw an ki.
  5. Berr os ta.
  6. Mae'r gath yn felyn.
  7. Mae'r car yn hen.
  8. Rwyt ti'n fyr.
  9. Dach chi'n Gymreig.
  10. Dan ni'n hapus.

Ymarfer dau / Praktis dew:

  1. Yth eson ni omma.
  2. Yma'n ki tre.
  3. Yth esowgh hwi y'n chi.
  4. Yth esov vy a-dro.
  5. Ymons i hons.
  6. Yma'n gath omma.
  7. Ymons i tre.
  8. Yma'n dowr ena.
  9. Yth esov vy y'n dowr.
  10. Yth esos ta hons.

Ymarfer tri / Praktis tri:

  1. Rwyt ti o gwmpas.
  2. Mae'r ci yn y car.
  3. Dach chi adref.
  4. Maen nhw fan'cw.
  5. Dan ni yno.

Ymarfer pedwar / Praktis peswar:

  1. An gath
  2. An dre
  3. An dhavas
  4. An loor
  5. An vugh

Ymarfer pump / Praktis pymp:

  1. Kath koth
  2. An dre wag
  3. An wedhen wyrdh
  4. An vamm lowen
  5. Esedhva vras

Ymarfer chwech / Praktis hwegh:

  1. An dhavas gwynn.
  2. An eglos koth.
  3. Benyn vras.
  4. Yan gath tew.
  5. An ki du.
  6. An yeth Kembrek.
  7. An pons gwann.
  8. An dowr glas.
  9. An dyskador lowen.
  10. An nos tewal.

Ymarfer saith / Praktis seyth:

  1. Mae'r dŵr glas yn oer.
  2. Mae cath dew yn y gegin.
  3. Mae'r athro yn drist.
  4. Mae'r hen bont yn wan.
  5. Mae ci yma.
  6. Gwag yw an gegin.
  7. Trist yw an venyn goth.
  8. Ymons i y'n dowr yeyn hons.
  9. Lowen ha trist owgh hwi.
  10. Koth os ta.

 

A verwis hi?
A farwodd hi?
Did it die?

Y'n jydh hedhyw y hwodhyn ni bos nebes 500 kernowegor freth ha moy es teyr mil a wor temmik a'n yeth, kyn hwor peub a Gernow styryans an ger “Kernow”. Yma lyvrow-termyn ha lyvrow ow pos dyllys, yma towlennow pellwolok ha radyo kevadow rag kowsoryon a dyskadoron an yeth, ha Konsel Kernow re dhyllas aga thowlen teyr bledhen rag fatel vynnons skoodhya'n yeth. Grondyes war an re ma yth yw diogel dhe leverel bos an yeth Kernowek bew y'n kensa kansvledhen warn ugens. Mes ny veu desedhans an yeth pub prys mar gler, nyns esa saw yn 2010 y chanjyas UNESCO aga hlassans a'n yeth a varow dhe beryllys yn sevur. Ytho y'n erthygel ma y fynnav dadhla onan a gavylekka testennow yn istori an Kernowek, ha henna yw a verwis an yeth?Y dyddiau hyn dan ni'n gwybod bod 'na dua 500 o siaradwyr rhugl eu Cernyweg a dros tair mil sy'n gallu ychydig o'r iaith, er bod pawb o Gernyw yn gwybod ystyr y gair “Kernow”. Mae cylchgronau a llyfrau yn cael eu cyhoeddi, mae 'na raglenni teledu a radio ar gael i siaradwyr a dysgwyr yr iaith, ac mae Cyngor Cernyw newydd gyhoeddi cynllun tair blwyddyn am sut maen nhw am gefnogi'r iaith. Ar sail hyn mae'n saff i ddeud bod yr iaith Gernyweg yn fyw yn yr unfed canrif ar ugain. Ond dydy sefyllfa'r iaith ddim wastad wedi bod mor glir, dim ond yn 2010 newidiodd UNESCO eu dosbarthiad o'r iaith o farw i mewn perygl difrifol. Felly yn yr erthygl hon dwi am drafod un o bynciau mwyaf dadleuol yn hanes y Gernyweg, sef a farwodd yr iaith?These days we know that there are about 500 fluent speakers of Cornish and over three thousand more who know a little of the language, although everyone in Cornwall knows the meaning of the word ‘Kernow’. Books and magazines are being published, there are television and radio programmes available to speakers and learners of the language, and the Cornish Council have recently published a three-year plan of support for the language. On the basis of this it is safe to say that the Cornish language is alive in the twenty-first century. But the prospects for the language have not always been so bright, it was only in 2010 that UNESCO changed its classification of the language from ‘dead’ to ‘in serious danger’. So in this article I want to discuss one of the most controversial subjects in the history of Cornish, that is, did the language die?
Yn kensa yma res gul mencyon a vernans yethow. Pyth yw mernans yeth, ha fatel geskelm henna dhe'n Kenowek? Y hyllir deskrifa mernans yeth avel hemm: Yn yethonieth y hwer mernans yeth pan gell yeth hy howser genesik finek (rag moy gwelewgh: https://www.thoughtco.com/what-is-language-death-1691215). Mar tevnydhyn an deskrifans ma gans an Kernowek yma res bos kowser genesik finek. Ytho piw o an person ma? Mars esons i vyth oll.Yn gyntaf mae'n rhaid sôn am dranc ieithoedd. Beth yw tranc iaith, a sut mae hynny yn perthyn i'r Gernyweg? Gellir disgrifio tranc iaith fel hyn: Ym maes ieithyddiaeth mae tranc iaith yn digwydd pan golla iaith ei siaradwr brodorol olaf (Am fwy gweler: https://www.thoughtco.com/what-is-language-death-1691215). Os defnyddiwn ni'r diffiniad hwn efo'r Gernyweg mae'n rhaid bod wedi bod siaradwr brodorol olaf. Felly pwy oedd y person hwn? Os bodolon nhw o gwbl.First, we must talk about the death of languages. What is the death of a language, and how does this relate to Cornish? The death of a language can be described thus: In the field of linguistics the death of a language takes place when a language loses it last native speaker (for further details see: https://www.thoughtco.com/what-is-language-death-1691215). If we apply this definition to Cornish, there must have been a last native speaker. So who was this person? If they existed at all.
Yma unn hanow re deuth aswonys dre vos junyes gans mernans an Kernowek, henn yw Dolly Pentreath. Gwerther puskes a-dhyworth Porthenys y'n 1700ow o Dolly a gowsis Kernowek. Yth esa hi a vri rag sevel orth kowsel Sowsnek ha leverel: “Me ne vidn cewsel Sawznek!” ('My na vynn kowsel Sownsek' y'n Furv Skrifys Savonek). Y tevnydh tus bledhen hy mernans 1777 avel dydhans mernans an yeth yn fenowgh. Mes yma nebes dout yn-kever hemma. Mamm o Dolly, ytho yth yw certan hi dhe basya tamm a'n yeth dhe's flogh, John, ha tus erel y'n gemeneth a's onderstondyas. Onan aral a lavaransow a vri Dolly o “kronek hager du” a leveris hi dhe'n filosofer David Barrington. Ytho gwirhaval yw Dolly dhe waynya titel an kowser finek dre vos gnas bras na vynnas gweles hy mammyeth mones dhe goll yn le an Kernowegor genesik finek gwir.Mae un enw wedi troi'n enwog trwy gael ei gysylltu â marwolaeth y Gernyweg, sef Dolly Pentreath. Gwerthwr pysgod o Mousehole yn y 1700au oedd Dolly a siaradodd y Gernyweg yn rhugl. Roedd hi'n adnabyddus am wrthod siarad yn Saesneg trwy ddeud: “Me ne vidn cewsel Sawznek!” ('My na vynn kowsel Sowsnek' yn Ffurf Ysgrifenedig Safonol yr iaith. 'Dwi ddim eisiau siarad Saesneg'). Yn aml defnyddia pobl flwyddyn ei marwolaeth 1777 fel dyddiad tranc yr iaith. Ond mae 'na ychydig o amheuaeth ynglŷn â hyn. Mam oedd Dolly, felly mae'n rhaid iddi fod wedi pasio rhyw faint o'r iaith ymlaen i'w phlentyn, John, ac roedd pobl eraill yn y gymuned yn ei dallt hi. Un arall o ddywediadau enwog Dolly oedd “kronek hager du” ('llyffant hyll du') a ddwedodd hi wrth yr athronydd David Barrington. Felly mae'n debyg yr enillodd Dolly deitl y siaradwr olaf trwy fod yn dipyn o gymeriad nad oedd am weld ei mamiaith fynd ar goll yn lle y siaradwr brodorol olaf go iawn.

Dorothy Pentreath, Last Native Speaker of Cornish

There is one name that has become famous for its connection with the death of Cornish, namely Dolly Pentreath. Dolly was an 19th century fishwife from Mousehole and spoke Cornish fluently. She was well known for refusing to speak English, saying: “Me ne vidn cewsel Sawznek!” ('My na vynn kowsel Sowsnek' in the standardised form of the language. ‘I do not want to speak English’). Frequently people use the year of her death, 1777, as the date of the death of the language. But there is some doubt about this. Dolly was a mother, so she must have passed some amount of the language on to her children, and other people in the community could understand her. Another of Dolly’s famous sayings was ‘kronek hager du’ (ugly black toad) which she said to the philosopher David Barrington. So it is likely that Dolly gained the title of last speaker by being a bit of a character who did not want to see her mother tongue lost, rather than being the actual last native speaker.
Hogen mar pe Dolly an Kernowegor genesik finek, yth esa an yeth hwath owth eksistya ha bos devnydhyes gans niver a dus yn Kernow a dhysksa'n yeth – temmik avel an Manawek esa passyes dhe dhyskoryon gans Ned Madrell, an Manawegor genesik finek. Hag avel gans an Manawek y hyllyn leverel y kwithas an dhyskoryon ma an yeth Kernowek ow pewa.Hyd yn oed os oedd Dolly y siaradwr Cernyweg brodorol olaf, roedd yr iaith yn dal i fodoli a chael ei defnyddio gan nifer o bobl yng Nghernyw oedd wedi dysgu'r iaith – tipyn bach fel y Fanaweg a basiwyd ymlaen i ddysgwyr gan Ned Madrell, y siaradwr brodorol olaf. Ac fel efo'r Fanaweg gallwn ni ddeud bod y dysgwyr hyn wedi cadw'r iaith Gernyweg yn fyw.Even if Dolly was the last native speaker of Cornish, the language continued to exist and be used by a number of people in Cornwall who had learnt the language – a bit like Manx which was passed on to learners by Ned Maddrell, the last native speaker. And as with Manx we can say that these learners have kept the Cornish language alive.
Yn 1776, bledhen kyns Dolly dhe verwel, yth omdhiskwedhas lyther yn Kernowek gans pyskador henwys William Bodinar, keffrys a Borthenys. Y'n lyther ma y teskrif fatel dhyskas an yeth a-dhyworth pyskadoryon erel pan o va yowynk, mes herwydh ev yth esa le ha le a dus orth hy devnydhya dhe'n pols na. William a aswonnas Dolly hag i a gowsis yn fenowgh. A-barth dhe Dolly y leveris William ev dhe aswon pymp person aral y'n dreveglos a wodhya kowsel Kernowek. Y halsa hemm styrya bos tus yn leow erel a wodhya kowsel Kernowek.Ym 1776, blwyddyn cyn i Dolly farw, ymddangosodd llythyr yn Gernyweg gan bysgotwr o'r enw William Bodinar, hefyd o Mousehole. Yn y llythyr hwn mae'n disgrifio sut dysgodd yr iaith oddi wrth bysgotwyr eraill pan oedd yn ifanc, ond yn ei ôl o roedd llai a llai o bobl yn ei defnyddio y dyddiau hynny. Roedd William yn nabod Dolly ac roedden nhw'n siarad yn aml. Yn ogystal â Dolly roedd William yn deud ei fod yn nabod pump o bobl eraill yn y pentref a oedd yn gallu siarad Cernyweg hefyd. Gallai hyn olygu bod pobl mewn llefydd eraill yn gallu siarad y Gernyweg.In 1776, the year before Dolly died, a letter appeared in Cornish from a fisherman called William Bodinar, also from Mousehole. In this letter he describes how he learnt the language from other fishermen when he was young, but according to him fewer and fewer people were using it these days. William knew Dolly and they often spoke. As well as Dolly, William said he knew five other people in the village who could also speak Cornish. This could mean that people in other places could speak Cornish.

Llythyr William Bodinar

Y merwis William yn 1796, hag awos hemma yth yw possybyl leverel nag esa'n yeth dhe's klowes war an stretys yn fenowgh erbyn dalleth an nownjekves kansvledhen. Ny styr hemma na veu'n yeth ow pos kowsys vytholl, mes yth o kalessa dhe's trovya. Unn Kernowegor aswonys a'n oos ma o'n tiek John Davey a Voswydnek a veu genys yn 1812. Y tyskas John an Kernowek a-dhyworth y das hag y hwodhya klappya yn-kever themys sempel herwydh nebes pennfentynnyow, kyn nyns yw kler yn poran pes a'n yeth esa dhodho. Byttegyns John a gemer kresys rag skrifa Rim an Grankan, an gan Gernowek hengovek mogha a-dhiwedhes. Y merwis John yn 1891, mes erbyn an poynt ma y tallathsa akademogyon kovadha'n yeth ha dalleth an hyns dhe's dasserghi. Dyllas A Sketch of Cornish Grammar gans Edwin Norris yn 1859 gans Gwask Pennskol Resoghen avel merkyansow dhe weres tus orth redya dornskrifow yn Kernowek hengovek.Bu farw William ym 1796, ac oherwydd hyn mae'n bosib deud mai erbyn dechrau'r pedwaredd canrif ar bymtheg doedd yr iaith ddim i'w chlywed ar y strydoedd yn aml. Dydy hyn ddim yn golygu na siaradwyd yr iaith o gwbl, dim ond ei fod yn anos i'w ffeindio. Y siaradwr adnabyddus o'r adeg hon oedd y ffermwr John Davey o Boswednack a anwyd ym 1812. Mi ddysgodd John y Gernyweg oddi wrth ei dad ac roedd yn gallu sgwrsio am themâu syml yn ôl rhai ffynonellau, er nad ydy'n glir yn union faint o'r iaith oedd gynno fo. Serch hynny mae John yn derbyn y clod am fod wedi ysgrifennu Odl y Cranken, y gan ddiweddaraf yn y Gernyweg draddodiadol. Bu farw John ym 1891, ond erbyn y pwynt hwn roedd academyddion bellach wedi dechrau cofnodi'r iaith a dechrau ar y ffordd i'w hadfywio. Cyhoeddwyd A Sketch of Cornish Grammar gan Edwin Norris ym 1859 gan Wasg Prifysgol Rhydychen fel nodiadau i helpu pobl wrth ddarllen llawysgrifau yn Gernyweg draddodiadol.William died in 1796, and because of this it is possible to say that by the beginning of the nineteenth century the language was not often to be heard on the streets. This does not mean that the language was not spoken at all, only that it became harder to find. A well-known speaker at this time was the farmer John Davey of Boswednack, who was born in 1812. John learnt Cornish from his father and according to some sources could converse on simple subjects, although it is not clear how much of the language he had. In spite of this John gets the credit for having written Odl y Cranken (the Cranken Rhyme), the last song in traditional Cornish. John died in 1891, and by this point academics had now begun to record the language and started on the road to reviving it. A Sketch of Cornish Grammar by Edwin Norris was published in 1859 by the Oxford University Press as notes to assist people in reading manuscripts in traditional Cornish.

Odl y Grancen

Mar mynnyn leverel y merwis yeth awos mernans hy howser genesik finek, yma keffrys res mires war styryans a gowser genesik. Deskrif Leonard Bloomfield kowsoryon enesik avel: pobel a veu gorrys yn kerghynnedh yeth a-dhia bos genys (Language, 1994). Y hyllyn styrya hemma avel nebonan a dhyskas yeth y'n chi ha/po a-dhyworth y dewgerens. Ny wra'n deskrifans ma mencyon a frethder an gowsoryon ma, hag ytho y kas temmik a wedhynder orth aswon Kernowegoryon enesik.Os dan ni am ddeud bod iaith wedi marw achos marwolaeth ei siaradwr brodorol olaf, mae hefyd yn rhaid ystyried beth yw siaradwr brodorol. Diffinia Leonard Bloomfield siaradwyr brodorol fel: pobl sydd wedi'u rhoi mewn amgylch iaith ers ei enedigaeth (Language, 1994). Gallwn ni ddehongli hwn fel rhywun sydd wedi dysgu iaith wrth yr aelwyd a/neu oddi wrth ei rieni. Dydy'r disgrifiad hwn ddim yn sôn am rhuglder y siaradwyr hyn, ac felly mae'n caniatáu tipyn o hyblygrwydd wrth adnabod siaradwyr brodorol o'r Gernyweg.If we are to say that the language died with the death of its last speaker, we must also consider what a native speaker is. Leonard Bloomfield defines a native speaker thus: a person who has been in the environment of a language from birth. We can interpret this as someone who has learnt a language at home and/or from his parents (Language, 1994). This description says nothing about the fluency of these speakers, and so we may allow ourselves a little flexibility in recognising native speakers of Cornish.
A-dhia ban dhallathas tus leverel bos an yeth ow merwel, y feu derivasow di-niver a bobel a wodhya temmigow a'n yeth, ha tus a wodhya kowsel yn freth ynwedh. An re ma a gomprehend fleghes a wodhya'n Pader ha tavosethow y'n Kernowek a veu dyskys y'n skol, y'n chi hag a-dhyworth aga dewgerens. Ytho hag ow tevnydhya'n styryans a-ugh, y hyllyn leverel bos an re ma kowsoryon enesik hag ytho ny verwis an Kernowek.Ers i bobl ddechrau deud bod yr iaith yn marw allan, mae 'na wedi bod adroddiadau di-rif o bobl a oedd yn gwybod pytiau o'r iaith, a phobl oedd yn gallu siarad yn rhugl hefyd. Cynhwysa'r rhain blant oedd yn gwybod Gweddi'r Arglwydd ac idiomau yn y Gernyweg a ddysgwyd yn yr ysgol, y cartref ac oddi wrth eu rhieni. Felly gan ddefnyddio'r diffiniad uchod, gallwn ni ddeud mai siaradwyr brodorol oedd y rhain ac felly ni farwodd y Gernyweg.Since people began saying that the language was dying out, there have been countless reports of people who knew a little of the language, and also people who could speak it fluently. This includes those children who knew the Lord’s Prayer and Cornish expressions that they had learnt at school, at home and from their parents. So by using the broadest definition, we can say that they were native speakers and so Cornish did not die.
Niverow a gowsoryon yethow a janj dre'n tremyn oll, treweythyow y kressons, treweythyow yth iselhons, ha nyns yw an Kernowek dyffrans. Istori an yeth ma re varyas meur ha hi ow kelli ha kavos kowsoryon nowyth. Yn anfeusik nyns a'n erthygel ma dhe vanylyon yn-kever istori kowethasek an yeth awos nag usi saw komendyans dhe'n govyn a vernans (sopposyes) an Kernowek. Mar krysowgh y merwis an yeth po na, an dra bosek dhe bethi kov anodho yw bos an Kernowek bew y'n jydh hedhyw. Hi a gowsir gans kansow (mar na milyow) a dus ha pob bledhen yma'n niverow a's kows ow kressya. Yma hogen kowsoryon a's dyskas y'n chi. Ha honna yw yeth bew mar kovynnowgh dhymm!Mae niferoedd o siaradwyr ieithoedd wastad yn newid, weithiau maen nhw'n cynyddu, weithiau maen nhw'n lleihau, a dydy'r Gernyweg ddim yn wahanol. Mae hanes yr iaith hon wedi amrywio lot wrth iddi hi golli a chael siaradwyr newydd. Yn anffodus dydy'r erthygl hon ddim yn mynd mewn i fanylder am hanes cymdeithasol yr iaith gan mai dim ond cyflwyniad i'r cwestiwn o dranc (tybiedig) y Gernyweg ydy hi. Os credwch chi y marwodd yr iaith neu beidio, y prif beth i'w gofio ydy bod y Gernyweg yn fyw y dyddiau hyn. Siaredir hi gan gannoedd (os na filoedd) o bobl a bob blwyddyn mae'r niferoedd a'i sieryd yn cynyddu. Mae 'na hyd yn oed siaradwyr sydd wedi'i dysgu yn y cartref. A dyna iaith fyw os gofynnwch i mi!The number of people who speak languages is constantly changing, sometimes increasing, sometimes becoming less, and Cornish is no different. The history of the language has varied a good deal as it has lost and gained new speakers. Unfortunately this article cannot go into details about the social history of the language, since it is merely an introduction to the question of the (supposed) death of Cornish. Whether or not you believe that the language died, the main thing to remember is that Cornish is alive today. It is spoken by hundreds (if not thousands) of people and every year the number it is spoken by increases. There are even speakers who have learnt it at home. And that, if you ask me, is a living language!
My a wayt hwi dhe dhyski neppyth yn-kever isotri an Kernowek ha mernans yeth. Mar mynnowgh trovya moy, yma lyvrow hag erthyglow kevadow a omles war an poynt ma.Gobeithio bod chi wedi dysgu rhywbeth am hanes y Gernyweg a thranc iaith. Os ydach chi am ddarganfod mwy, mae 'na lyfrau ac erthyglau ar gael sy'n ehangu ar y pwnc hwn.I hope that you have learnt something about the history of Cornish and the death of a language. If you want to discover more, there are books and articles which expand on this subject.

 

Sam Brown Moddau Dysgu

Moddau Dysgu Ieithoedd: Fy mhrofiad i o ddysgu Cymraeg, Cernyweg & Almaeneg
Methods of Learning Languages: My experience of learning Welsh, Cornish & German

Gall y proses o ddysgu ieithoedd godi ofn mewn pobl, yn enwedig ar ddechrau'r daith. Rwyf yn gwybod hyn gan fy mod i wedi dysgu tair iaith yn rhugl, ac rwyf yn dysgu pytiau o ieithoedd eraill o hyd. Felly, yn yr erthygl hon byddaf yn cynnig mewnwelediadau personol o wahanol foddau o ddysgu ieithoedd a byddaf yn trio rhoi cwpl o dipiau am sut i wneud y proses o ddysgu yn haws. Yr ieithoedd yr ydw i wedi eu dysgu i lefel dda o ruglder yw: Almaeneg, Cymraeg a Chernyweg, ac fel mae'n digwydd dysgais i nhw i gyd mewn ffyrdd gwahanol. Felly byddaf yn defnyddio fy storïau personol o ddysgu'r rhain i sôn am dri modd o ddysgu iaith, sef: mynd i ddosbarthiadau, cyrsiau clywed, a dysgu o lyfrau.The process of learning languages can scare people, especially at the start of the journey. I know this as I have learnt to speak three languages fluently, and am still learning bits of other languages. So, in this article, I will be offering personal insights of different methods of learning languages and will try and give a few tips on how to make the learning process easier. The languages that I have learnt to a good level of fluency are: German, Welsh and Cornish, and as it happens I learnt each of them in a different way. So I will be using my personal stories of learning these to discuss three ways of learning languages: going to classes, audio courses, and learning from books.
I gychwyn rwyf am sôn am fy nhaith o ddysgu Almaeneg a ddechreuodd yn yr ysgol uwchradd, aeth â fi i'r brifysgol, ac wedyn i'r Almaen ei hun. Os nad oeddech chi'n gwybod yn barod, mae eithaf lot o ramadeg gan yr Almaeneg ac nid yw hwn wastad yn hawdd i'w ddeall (mae'n siŵr bod chi wedi clywed am y cyflyrau gramadegol). Un o'm hatgofion cynharach o ddysgu'r iaith hon yw eistedd yn yr ystafell ddosbarth ac yn adrodd y gwahanol fanodau penodol – mae 16 ohonynt yn Almaeneg! Cefais dipyn o drafferth wrth ddysgu yn wreiddiol, ni chefais ond gradd C yn fy arholiad TGAU, ac E y tro cyntaf sefais yr arholiad Lefel AS (sefais yr arholiad hwnnw tairwaith yn cael C isel ac wedyn C uchel). Pan gyrhaeddais i'r brifysgol roedd gennyf Lefel A ar radd C. Ond os neidiwn ymlaen pedair blynedd, dyna fi yn graddio yn yr Almaeneg â rhagoriaeth mewn sgiliau cyfathrebu. Felly, beth a ddigwyddodd? Dim ond mewn gwersi ffurfiol roeddwn i wedi dysgu'r iaith, felly beth a newidiodd? A yw'r stori hon yn dangos methiant yn y dull dysgu mewn dosbarth? A yw'n dangos llwyddiant?To begin with I want to mention my journey in learning German, which began when I was in secondary school, took me to university and then to Germany itself. If you didn't already know, German has quite a lot of grammar and this isn't always simple to understand (I'm sure you've heard of the grammatical cases). One of my earliest memories of learning this language is sitting in the classroom and repeating the various definite articles – there are 16 of them in German! I had a bit of trouble learning initially, I only got a C grade for my GCSE, and an E the first time I sat my AS Level exam (which I took three times, getting a low C and then a high C). When I arrived at university I had a C grade A Level. But if we jump forwards four years, there I am graduating with a degree in German with a distinction in oral communication. So, what happened? I had only ever learnt the language by attending formal lessons, so what changed? Does this story show a failure in classroom based learning? Does it show a success?
Wel, mae'n dangos y ddau i raddau achos yr hyn na ddywedais yn y paragraff uchod oedd sut yr oeddwn i yn ymddwyn yn y dosbarthiadau. Y prif beth a newidiodd wrth symud ymlaen yn yr Almaeneg oedd fy oed. 13 mlwydd oed oeddwn i pan ddechreuais ddysgu Almaeneg. Nid oedd diddordeb gennyf mewn dysgu o gwbl. Roeddwn yn casáu'r ysgol, ac yr unig beth yr oeddwn amdano oedd gadael. Oherwydd hyn, nid oeddwn yn talu sylw mewn gwersi ac nid oeddwn yn gwneud fy ngwaith cartref byth! Ond roeddwn yn gwybod pa mor bwysig oedd cael iaith ar fy CV a daliais ati i ddysgu nes imi sylweddoli sut cymaint yr oeddwn wrth fy modd ag ieithoedd. Erbyn cyrraedd y brifysgol roeddwn am ddysgu. Dechreuais ofyn cwestiynau fel rhan o'r dosbarth, gorffennais fy ngwaith cartref bob dydd. Yn ystod fy mlwyddyn olaf yno, fi oedd yr un cyntaf (ac weithiau'r unig un) i roi fy llaw yn yr awyr i ateb cwestiynau gan y tiwtoriaid.Well, it shows both to a degree as what I didn't tell you in the above paragraph was how I behaved during the classes. The main thing that changed as I progressed in German was my age. I was 13 years old when I began learning German, and I wasn't interested in learning at all. I hated school, and the only thing I wanted was to leave. Because of this I didn't pay attention in classes and I never did my homework! But I knew how important it was to have a language on my CV and I kept at it until I realised how much I loved languages. By the time I arrived at university I wanted to learn. I started asking questions in lessons, I finished my homework every day. During my final year there, I was first one (and sometimes the only one) to put my hand up and answer the tutors' questions.
Mae'n wir beth a ddywedir; rydach yn cael allan ohono'r hyn a roddwch mewn iddo. A dyna'n union sut mae cael y gorau allan o fynychu dosbarthiadau iaith (ac mae hyn yn gweithio ar gyfer unrhyw iaith, nid Almaeneg yn unig). Os eisteddwch yno heb ymrwymo â'r dosbarth, hyd yn oed os ydach chi'n cymryd nodiadau manwl, ni fydd eich sgiliau iaith yn gwella cystal â phobl eraill. Os ydach yn mynd i ddosbarth iaith, trïwch roi eich llaw yn yr awyr, cynigiwch fwy o atebion, a gwnewch eich gwaith cartref. Wrth gwrs, rwyf yn deall nad yw pawb yn gyffyrddus wrth wneud pethau fel hyn o flaen pobl eraill (mae yn ddychrynllyd wrth gychwyn!) ac nid ydwyf yn dweud bod yn rhaid ichi wneud hyn yn unig er mwyn dysgu siarad iaith yn well. Gwnewch yr hyn yr ydach yn gyffyrddus â fe.It's true what they say; you get out what you put in. And that's exactly how to make the most of attending language lessons (and this works for any language not just German). If you sit there without engaging in the classwork, even if you take detailed notes, your language skills won't improve as much as others. If you go to a language class, try putting your hand up, offer more answers, and do your homework. Of course, I know that not everyone is comfortable with doing things like this in front of other people (it's horrible at the start!) and I'm not saying that you have to do this alone to be able to speak a language better. Do what you're comfortable with.
Euthum i'r brifysgol ym Mangor, Gwynedd, a chyn imi symud yno ar ôl gorffen fy Lefelau A penderfynais fy mod i'n mynd i ddysgu Cymraeg er mwyn gallu siarad â phobl leol. Ond sut y medrai Cernywiaid 18 oed ddysgu iaith leiafrifol heb fod wedi symud i'r ardal lle y siaradir eto? Yr ateb – Say Something in Welsh (SSiW)! Dyma oedd yn ôl yn 2011 ac roedd y platfform hynod boblogaidd hwn yn ei ieuenctid o hyd. Pan ymunais â'r wefan, nid oedd ond un cwrs ar gael a wnaed o 26 o wersi unigol ac ychydig wersi ychwanegol i ddysgu cyfrif, y lliwiau, ac yn y blaen. Roedd y fforwm mor dda ag erioed, ond nid oedd mor brysur neu fawr fel y mae'r dyddiau hyn. Ar ôl gorffen y cwrs hwnnw a chyrraedd ym Mangor roeddwn yn gallu cynnal sgyrsiau eithaf hir yn y Gymraeg a chefais neidio dros y lefel gyntaf pan ddechreuais gwrs Wlpan â Chymraeg i Oedolion. O fewn i dri mis roeddwn wedi cwblhau pob gwers a oedd gan SSiW ar y pryd a dysgu digon o'r iaith i siarad yn fwy hyderus na phobl oedd wedi'i dysgu yn yr ysgol!I went to university in Bangor, Gwynedd, and before moving there after finishing my A Levels I decided that I was going to learn Welsh to be able to speak with locals. But how could an 18 year old Cornishman learn a minority language without having moved to the area it's spoken in yet? The answer – Say Something in Welsh (SSiW)! This was back in 2011 and this popular platform was still in its youth. When I signed up with the website, there was only one course available which consisted of 26 individual lessons and some extra classes to learn counting, colours, etc. The forum was as good as always, but it wasn't as busy or large as it is these days. After finishing the course and arriving in Bangor I was able to hold quite long conversations in Welsh and I was able to skip the first level when I started the Cwrs Wlpan with Welsh for Adults. Within three months I had finished every lesson that SSiW had at the time and I had learnt enough of the language to speak more confidently than people who had learnt at school!
Llwyddais wrth wneud hwn trwy dorri dau o brif reolau'r cyfrwng; 1) ni chymrais fe'n araf, a 2) ysgrifennais eiriau i lawr. Ond cyn ichi fynd i ffwrdd a dechrau anwybyddu rheolau a chanllawiau SSiW, gadewch imi esbonio. Yn y cwrs roeddent yn awgrymu mai tuag unwaith yr wythnos oeddech chi i fod yn gwneud y cwrs i adael digon o amser i'r wybodaeth setlo yn eich meddwl. Ar y pryd nid oeddwn yn gweithio ac felly roedd gennyf bob dydd yn rhydd. Golygodd hyn fy mod i'n gallu codi yn y bore, gwneud gwers nesaf SSiW, ac wedyn defnyddio gweddill y dydd i ganolbwyntio ar y wers honno a dysgu'r patrymau a geiriau, ayyb. I succeeded in doing this by breaking two of the medium's main rules; 1) I didn't do it slowly, and 2) I wrote down words. But before you go off and start ignoring SSiW's rules and guidelines, let me explain. In the course it was recommended that you did around one lesson per week to allow enough time for the information to settle in your mind. At the time I wasn't working and so I was free every day. This meant that I was able to get up in the morning, do the next SSiW lesson, and then use the rest of the day to focus on that lesson and learn the patterns and words, etc.
Weithiau gwrandawais ar yr un wers mwy nag unwaith, weithiau dwywaith y dydd, weithiau un dydd ar ôl y llall. Nid ysgrifennais eiriau i lawr o gwbl wrth wrando ar y wers. Yn lle hynny arhoswn i nes imi ei gorffen ac wedyn copïwn i'r geiriau oddi ar wefan mewn llyfr nodiadau. Ar ôl gwneud hyn cuddiwn i'r geiriau a thrïwn eu cofio heb sbïo arnynt. Roedd yn waith caled, ac am y tri mis hynny roedd yn swydd lawn amser imi. Ni fuaswn i'n awgrymu i unrhyw un drio hyn os maent yn brysur, ac os ydach chi am drio'r modd hwn allan, cofiwch pa mor bwysig yw cymryd egwyliau ac ymlacio trwy edrych ar y teledu, darllen llyfr da, neu drwy fynd am dro.Sometimes I listened to the same lesson more than once, sometimes twice a day, sometimes two days in a row. I didn't write down words at all whilst listening to the lesson. Instead of that I would wait until finishing and then I would copy down the words from the website into a notebook. After doing this I would hide the words and try to remember them without looking. It was hard work, and for three months that was my full-time job. I wouldn't recommend that anyone try this if they're busy, and if you do want to try this out, remember the importance of taking breaks and relaxing by watching TV, reading a good book, or going for a stroll.
Mae Say Something in Welsh wedi newid lot ers imi ei wneud saith mlynedd yn ôl. Felly lle roedd yn rhaid imi fynd i ddosbarthiadau Cymraeg er mwyn parhau wrth ddysgu'r iaith, nid oes rhaid y dyddiau hyn. Mae gennyf sawl ffrind sydd wedi llwyddo i ddysgu'r Gymraeg yn rhugl trwy ddefnyddio SSiW yn unig a hynny heb ddefnyddio fy null rhyfedd i. Mae SSiW yn dda iawn os ydach am ddysgu siarad yr iaith yn gyflym heb orfod mynd i wersi ffurfiol, er nad ydwyf yn sicr ynglŷn â dysgu darllen ac ysgrifennu â'r cyfrwng hwn yn 2018. Efallai gallai rhywun gynnig y wybodaeth hon imi?Say Something in Welsh has changed a lot since I used it seven years ago. So where I had to go to lessons to continue learning Welsh, you no longer have to now. I have many friends who have succeeded in learning Welsh fluently by only using SSiW and that's without employing my weird method! SSiW is really good if you want to learn to speak quickly without going to formal classes, though I'm not sure about reading and writing with this medium in 2018. Perhaps someone could offer this information to me?
Cernywiaid ydw i, a thrwy gymdeithasu a dod i adnabod Cernywiaid eraill sydd yn byw yng Nghymru, rwyf wedi darganfod rhywbeth diddorol iawn... Mae sawl un ohonynt wedi dysgu'r Gymraeg (neu wedi dangos diddordeb mewn dysgu) er mwyn teimlo'n agosach at eu cartref, hynny yw Cernyw. Fi oedd un o'r rhain, i raddau, ond ar ôl blwyddyn o fyw yng Nghymru roedd fy hiraeth wedi cynyddu gormod ac roedd yn rhaid imi wneud rhywbeth amdano. Roeddwn wedi darllen yn rhywle bod tua 70% o eiriau Cymraeg a Chernyweg yn dod o'r un lle. A chan ddefnyddio hyn fel man cychwyn dechreuais wneud tipyn o ymchwil ar y we. Dyma bryd penderfynais fynd ati a dysgu iaith fy hun, Cernyweg.I'm a Cornishman, and through socialising and getting to know other Cornishmen who live in Wales, I have discovered something really interesting... Many of them who've learnt Welsh (or have shown interest in learning Welsh) want to do so to feel closer to their home, that is Cornwall. I was one of these, to a degree, but after a year of living in Wales my hiraeth had risen too much and I had to do something about it. I had read somewhere that about 70% of Welsh and Cornish words come from the same root. By using this as a starting point I began researching online. This is when I decided to set to it and learn my own language, Cornish.
Wel, os oedd yn anodd dysgu Cymraeg tra fy mod i'n byw yng Nghernyw, roedd yn mynd i fod yn fwy neu lai amhosib i ddysgu Cernyweg yng Nghrymu. Dyna beth yr oeddwn yn ei feddwl beth bynnag. Euthum yn syth i Amazon ac ar ôl chwilio am oddeutu awr roeddwn yn sicr fy mod i wedi ffeindio'r llyfr perffaith i ddysgu'r Gernyweg: Skeul an Tavas (Ysgol y Tafod). Cefais fy siomi ychydig pan gyrhaeddodd y llyfr o'r diwedd gan ei fod mor denau. Ond roeddwn am ei ddefnyddio i ddysgu beth bynnag, a dyna'r hyn a wneuthum.Well, if it was difficult to learn Welsh whilst living in Cornwall, it was going to be nearly impossible to learn Cornish in Wales. That's what I thought anyway. I went straight to Amazon and after searching for about an hour I was certain I had found the perfect book to learn Cornish: Skeul an Tavas (The School/Ladder of the Tongue). I was a bit disappointed when the book came at last as it was so thin. But I wanted to use it to learn anyway, and that's what I did.
Bob dydd cwblheais bennod yn y llyfr, gan ddechrau â chenedl geiriau a gorffen â brawddegau llawn, er eu bod nhw'n fyr. Ond nid oedd y llyfr bach hwn yn ddigon imi- roedd eisiau mwy arnaf. Dyma le mae'r stori hon yn mynd mewn cyfeiriad gwahanol i'r ddwy flaenorol. Nid oedd cymaint o lyfrau neu adnoddau ar gael i ddysgwyr Cernyweg yr adeg honno, ond roedd geiriadur ar-lein, cymuned wych ar Facebook, a chwant siarad yn rhugl yn fy nghalon. Every day I finished a chapter in the book, starting with noun genders and finishing with full sentences, albeit short ones. But this book wasn't enough for me- I wanted more. This is where this story deviates from the previous two. There weren't as many books or resources available to Cornish learners at the time, but there was an online dictionary, a great Facebook community, and a desire to speak fluently in my heart.
Y dacteg a ddefnyddiais oedd cyfieithu. Erthyglau byrion ar Wicipedia yn gychwynnol ac wedyn symudais ymlaen at bethau hirach a hirach nes imi ddechrau cyfieithu straeon y Brodyr Grimm. Wrth edrych yn ôl arnynt roedd fy nghyfieithiadau cynnar yn ofnadwy. Roedd yr amseroedd yn anghywir, roeddwn wedi camsillafu sawl gair, ac weithiau roeddwn wedi creu geiriau newydd ac wedyn anghofio beth y golygasant. Ond trwy wneud hyn cryfheais fy sgiliau Cernyweg nes imi ddeall fy nghamgymeriadau ac ailddysgu sut i dynnu fy ngeiriau ffug i ddarnau.The tactic I used was translating. Short articles on Wikipedia to begin with, then I moved on to longer and longer texts until I started translating some of the Grimm Brothers' Fairy Tales. Looking back at some of my early translation is cringe-worthy. The tenses were all wrong, I had misspelt several words, and on occasion I had created some new words and then forgotten what they meant. But by doing this I strengthened my Cornish until I understood my mistakes and re-learnt how to pull my fake words apart.
Her feunyddiol oedd hon, yn enwedig gan ystyried y dysgais heb fynd i ddosbarth ac nad oedd llawer o lyfrau gennyf. Felly'r tip gorau yr ydwyf yn gallu ei argymell ichi a ddysga drwy'r modd hwn yw dewis testunau yr ydach yn eu hoffi. Nid oes unrhyw beth gwaethaf na chyfieithu pethau nad ydach yn hoff ohonynt (rwyf yn cael ôl-fflachiau i wersi cyfieithu yn y brifysgol). Mae'n gwneud i'r proses yn llawer mwy hwyliog os ydach yn ymddiddan â'r testun ar fwy nag un lefel. Mae straeon byrion yn fan cychwyn da!This was a daily challenge, especially considering that I learnt without attending any classes and that I didn't have many books. So the best tip I can offer to those who want to learn like this is choosing texts you like. There's nothing worse than translating things you aren't fond of (I'm having flashbacks to translation classes at university). It makes the process way more fun if you engage with the text in more than one way. Short stories are a good place to start!
Fel soniais amdano yn gynharach; rydach yn cael allan o ddysgu ieithoedd yr hyn a roddwch mewn i'w dysgu, a dyma fy mhrif dip ichi gael manteisio ar y geiriau hyn... Defnyddiwch eich ieithoedd. Bob dydd. Trwy'r amser. Pan ewch i'r archfarchnad, newidiwch iaith y peiriannau hunanwasanaeth i Gymraeg (gellir hyd yn oed gwneud hyn mewn bwytai McDonalds yn Lloegr), neu yn well na hynny, ffeindiwch aelod o staff a sieryd eich iaith darged. Ysgrifennwch ar Facebook ynddi, darganfyddwch ffilmiau a cherddoriaeth ynddi, darllenwch nofelau yn eich iaith newydd. Manteisiwch ar eich sawl tafod!As I mentioned earlier; you get out of language learning what you put in, and this is my main tip for you to get the most out of these words... Use your languages. Every day. All the time. When you go to the supermarket, change the language of the self-service machines to Welsh (you can even do this in McDonalds restaurants in England), or even better, find a member of staff who speaks your target language. Write on Facebook in it, discover films and music in it, read novels in your new language. Make the most of you many tongues!
Gobeithio eich bod chi wedi mwynhau darllen fy narn yma ac rydach yn teimlo wedi'ch ysbrydoli! Ond mae'n fwy tebyg byddwch chi wedi blino erbyn cyrraedd y pwynt hwn, yn enwedig os ydach chi wedi darllen fy Nghymraeg academaidd (sori am honno). Felly cymerwch egwyl fechan â phanad poeth braf ac ymlaciwch.Hopefully you've enjoyed reading my piece and you are feeling inspired! But it's more than likely that you're tired having gotten to this point, especially if you have read my academic Welsh (sorry for that). So take a short break with a lovely warm cuppa and relax.

Cernywiaid ydw i, a thrwy gymdeithasu a dod i adnabod Cernywiaid eraill sydd yn byw yng Nghymru, rwyf wedi darganfod rhywbeth diddorol iawn... Mae sawl un ohonynt wedi dysgu'r Gymraeg (neu wedi dangos diddordeb mewn dysgu) er mwyn teimlo'n agosach at eu cartref, hynny yw Cernyw.

Map o enwau llefydd Cernyweg

Map o enwau llefydd Cernyweg / A map of Cornish place-names

Gwaun Bodmin

Gwaun Bodminm ger prentre Minions / Bodmin Moor, near the village of Minions

anblogkernowek.blogspot.com / sambrown1993

Merkyans rag Kernowegoryon – mar kwelowgh nebes kammgemeryansow y'n erthygel ma, po mars eus poyntys dhewgh ragov dh'aga frederi, yth esov moy es lowen dhe addya po chanjya homma grondyes war agas kampollow.

]]>
Gwilym Bowen Rhys- Arenig: Adolygiad gan Huw Dylan Owen https://parallel.cymru/gwilym-bowen-rhys-arenig/ Sun, 20 Oct 2019 14:17:22 +0000 https://parallel.cymru/?p=23490
Warning: Parameter 2 to qtranxf_postsFilter() expected to be a reference, value given in /home/parallel/public_html/wp-includes/class-wp-hook.php on line 324

Warning: Parameter 2 to qtranxf_postsFilter() expected to be a reference, value given in /home/parallel/public_html/wp-includes/class-wp-hook.php on line 324

Sut all canwr gwerin ifanc fod yn hen law, dwch?  Mae’n amhosibl, ac eto dyna’n union yw Gwilym Bowen Rhys yn y byd gwerin Cymraeg. Ac yntau newydd dderbyn enwebiad ar gyfer gwobrau gwerin Radio 2 mi ddychmygwn ei fod ar frig ton go wyllt ar hyn o bryd.

Ei albwm ddiweddaraf yw’r casgliad Arenig a ryddhawydd ar label Sbrigyn Ymborth haf eleni (2019).  Mynydd ym Meirionnydd yw’r Arenig a darlun ysgubol o hwnnw sydd yn harddu’r clawr, a’r Arenig sydd hefyd yn ein harwain at dipyn o ddiweddglo ar y record hon.  Mae yma gymysgedd o gyfansoddiadau gwreiddiol ymysg y traddodiadol ar gân ac ar alaw gydag offeryn-waith gwirioneddol wych drwyddi draw.

Ar yr albwm hon ceir rhai o’r traciau gwerin gorau i mi eu clywed ers tro byd, yn gymysg ag ambell un hwyliog sydd yn werth eu clywed, er nad ydynt yn taro’r entrychion.

Rwy’n dueddol o daro’r botwm ‘sgip’ ar Byta Dy Bres a Da Gennyf Air o Ganu, ond dyna’r unig wendidau mewn albwm penigamp.

Daw’r uchelfannau gyda’r caneuon Er Fy Ngwaethaf a Chlychau’r Gog, y ddwy fel ei gilydd yn ysbrydoledig ac yn taro’n hyfryd. Mae’n werth nodi fod geiriau difyr a hwyliog i’r rhain hefyd.  Cawn yn Er Fy Ngwaethaf:

Ambell i enw, ambell i gân
Ambell i ffag sydd yn chwilio am dân!

Ond amhosibl fyddai trin a thrafod y record hon heb sylweddoli fod athrylithder ym mhob modd yn llorio’r gwrandäwr tua’r terfyn.

Saif y ddau drac olaf, Arenig ac O Deuwch Deulu Mwynion yn undod perffaith, ac i’w rhoi yn eu cyd-destun, daw Arenig yn sgil yr alaw hyfryd ar ddiwedd Cardod, sef Toriad y Dydd ac mae’n creu cyfanwaith tridarn hyfryd.  Clywn lais y diweddar gyn-archdderwydd, Geraint Bowen, sef taid Gwilym, yn adrodd ei lenyddiaeth farddonol a gwych yn Arenig i gyfeiliant effeithiol ac ysgytwol.  Alla i ddim gwrando digon ar hon ac mae hi’n ysbrydoli.

Ond daw’r gwir uchafbwynt i’w dilyn yn swynol gyda lleisio geiriau hyfryd yr hen garol O Deuwch Deulu Mwynion a’r alaw odiaeth.  Gwirioneddol fawreddog ac aruthrol.

Gwrandewais ar y record hon yn ddi-stop am bythefnos.  Rwyf yn dal i wrando ar y traciau olaf hyn drosodd a throsodd fisoedd yn ddiweddarach.  Mae nhw’n ogoneddus ac yn enghraifft o’r gorau o’r byd gwerin Cymraeg, fel ag yw Gwilym ei hun, wrth gwrs.

Teimlaf rhyw ystwyrian yn y byd gwerin Cymraeg a Chymreig y dyddiau hyn ac rydym yn ffodus dros ben fod rhywrai fel Gwilym wrth y llyw.

Fersiwn dwyieithog / Bilingual version

Sut all canwr gwerin ifanc fod yn hen law, dwch? Mae’n amhosibl, ac eto dyna’n union yw Gwilym Bowen Rhys yn y byd gwerin Cymraeg. Ac yntau newydd dderbyn enwebiad ar gyfer gwobrau gwerin Radio 2 mi ddychmygwn ei fod ar frig ton go wyllt ar hyn o bryd.How can a young folk singer be an old hand, eh? It’s impossible, and yet that’s exactly what Gwilym Bowen Rhys is in the Welsh folk world. With his recent nomination for the Radio 2 folk awards I’d imagine that he is riding a wild wave at the moment.
Ei albwm ddiweddaraf yw’r casgliad Arenig a ryddhawydd ar label Sbrigyn Ymborth haf eleni (2019). Mynydd ym Meirionnydd yw’r Arenig a darlun ysgubol o hwnnw sydd yn harddu’r clawr, a’r Arenig sydd hefyd yn ein harwain at dipyn o ddiweddglo ar y record hon. Mae yma gymysgedd o gyfansoddiadau gwreiddiol ymysg y traddodiadol ar gân ac ar alaw gydag offeryn-waith gwirioneddol wych drwyddi draw.His latest album is the collection, Arenig, which was released on the Sbrigyn Ymborth label this summer (2019). Arenig is a mountain in Meirionnydd of which a sweeping painting adorns the front cover, and it’s the Arenig also that leads to quite a finale to this record. Here we have a mixture of original compositions among traditional songs and tunes with truly excellent musicianship throughout.
Ar yr albwm hon ceir rhai o’r traciau gwerin gorau i mi eu clywed ers tro byd, yn gymysg ag ambell un hwyliog sydd yn werth eu clywed, er nad ydynt yn taro’r entrychion.On this album are some of the best folk tracks I have heard for a long time, mixed with a few fun songs which are worth a listen, if they don’t quite hit the high-point.
Rwy’n dueddol o daro’r botwm ‘sgip’ ar Byta Dy Bres a Da Gennyf Air o Ganu, ond dyna’r unig wendidau mewn albwm penigamp.I tend to hit the ‘skip’ button on Byta Dy Bres and Da Gennyf Air o Ganu, but those are the only weaknesses in an excellent album.
Daw’r uchelfannau gyda’r caneuon Er Fy Ngwaethaf a Chlychau’r Gog, y ddwy fel ei gilydd yn ysbrydoledig ac yn taro’n hyfryd. Mae’n werth nodi fod geiriau difyr a hwyliog i’r rhain hefyd. Cawn yn Er Fy Ngwaethaf:The high ground is reached with the songs Er Fy Ngwaethaf and Clychau’r Gog, both of which are inspired and strike wonderfully. It’s worth noting the fun and merry words to these too. We have in Er Fy Ngwaethaf:
Ambell i enw, ambell i gân
Ambell i ffag sydd yn chwilio am dân!
Occasional names, an occasional song
An occasional fag seeking a light/fire!
Ond amhosibl fyddai trin a thrafod y record hon heb sylweddoli fod athrylithder ym mhob modd yn llorio’r gwrandäwr tua’r terfyn. But it’s impossible to consider and discuss this record without recognising the genius in every sense that floors the listener towards the ending.
Saif y ddau drac olaf, Arenig ac O Deuwch Deulu Mwynion yn undod perffaith, ac i’w rhoi yn eu cyd-destun, daw Arenig yn sgil yr alaw hyfryd ar ddiwedd Cardod, sef Toriad y Dydd ac mae’n creu cyfanwaith tridarn hyfryd. Clywn lais y diweddar gyn-archdderwydd, Geraint Bowen, sef taid Gwilym, yn adrodd ei lenyddiaeth farddonol a gwych yn Arenig i gyfeiliant effeithiol ac ysgytwol. Alla i ddim gwrando digon ar hon ac mae hi’n ysbrydoli.The final two tracks, Arenig and O Deuwch Deulu Mwynion are perfect unities, and to place them in context, Arenig arrives immediately after the wonderful tune, Toriad y Dydd, which ends a track named Cardod, and it it creates a special tripartite whole. We hear the late ex-arch-druid, Geraint Bowen, Gwilym’s grandfather, reciting his excellent poetic literature in Arenig to an effective and moving accompaniment. I can’t listen enough to this inspiring track.
Ond daw’r gwir uchafbwynt i’w dilyn yn swynol gyda lleisio geiriau hyfryd yr hen garol O Deuwch Deulu Mwynion a’r alaw odiaeth. Gwirioneddol fawreddog ac aruthrol.But the true high-point follows tunefully with the delightful lyrics of the old carol, O Deuwch Deulu Mwynion, voiced exquisitely. Truly majestic and marvellous.
Gwrandewais ar y record hon yn ddi-stop am bythefnos. Rwyf yn dal i wrando ar y traciau olaf hyn drosodd a throsodd fisoedd yn ddiweddarach. Mae nhw’n ogoneddus ac yn enghraifft o’r gorau o’r byd gwerin Cymraeg, fel ag yw Gwilym ei hun, wrth gwrs.I listened to this record without stop for a fortnight. I still listen to the final tracks over and over months later. They are glorious and an example of the best of the Welsh folk world, as is Gwilym himself, of course.
Teimlaf rhyw ystwyrian yn y byd gwerin Cymraeg a Chymreig y dyddiau hyn ac rydym yn ffodus dros ben fod rhywrai fel Gwilym wrth y llyw.There’s something astir in the Welsh folk scene these days, I feel, and we are fortunate that Gwilym is among those at the helm.

gwilymbowenrhys.bandcamp.com/album/arenig / GwilymBowenRhys

Gwilym Bowen Rhys- Arenig


Huw Dylan Owen yw awdur y llyfr Sesiwn yng Nghymru, sydd yn gyfrol o ysgrifau difyr ac unigryw ar fyd sesiynau gwerin yng Nghymru.

Huw Dylan Owen is the author of the book Sesiwn yng Nghymru, which is an entertaining and unique collection of articles dealing with the folk sessions in Wales.

Sesiynau gwerin misol yn Abertawe: Monthly folk sessions in Swansea: cyrfe

 

]]>
Diwrnod Shwmae Sumae 2019: Y Pum Pencampwr / The Five Champions https://parallel.cymru/diwrnod-shwmae-sumae-2019/ Thu, 10 Oct 2019 07:26:47 +0000 https://parallel.cymru/?p=23296

Dathlwyd y Diwrnod Shwmae Sumae cyntaf ar Hydref 15ed, 2013 i hybu’r syniad o ddechrau pob sgwrs gyda shwmae, su’mae neu shwdi! Nôd y diwrnod yw dangos bod y Gymraeg yn perthyn i bawb – yn siaradwyr rhugl, dysgwyr neu os ydych yn swil am eich Cymraeg. Mae’r Diwrnod yn cael ei ddathlu pob blwyddyn erbyn hyn ar y 15fed o Hydref.

Dros y saith mlynedd diwethaf, mae ymgyrch Diwrnod Shwmae Sumae wedi bod yn galw ar bencampwyr hyd a lled Cymru i helpu hyrwyddo’r diwrnod cenedlaethol a’i cynhelir ar y 15fed o Hydref bob blwyddyn. Mae’r pencampwyr yma, o bob math o gefndiroedd, yn helpu’r ymgyrch i hybu’r syniad o ddechrau BOB sgwrs yn Gymraeg, a defnyddio ymadroddion syml fel modd o normaleiddio’r iaith, ymysg eu rhwydweithiau a’u cymunedau nhw.

We celebrated the first Shwmae Sumae day on October 15, 2013 to promote the idea of starting every conversation with shwmae, su’mae or shwdi! The event aims to show that the Welsh language belongs to us all – fluent speakers, learners or those shy about their Welsh. The Day is celebrated annually on the 15th of October.

Over the past seven years, Shwmae Sumae Day has called on champions across Wales to help promote the national day of celebrating the Welsh language, held on the 15th of October. These champions encourage the act of starting each conversation in Welsh, and using simple phrases, as a means of normalising the language amongst their networks and communities.

Neil Rowlands

Diwrnod Shwmae Sumae Neil Rowlands

Bydd pum pencampwr yn cael eu cyhoeddi yn ystod yr wythnos, ac rydym yn falch iawn o gyhoeddi mai Neil Rowlands, yn wreiddiol o Gaerdydd a nawr yn byw yng Nghasnewydd, yw ein pencampwr cyntaf am 2019! Dadansoddydd Data yw Neil, a sefydlwr y cylchgrawn dwyieithog arlein Parallel.cymru – cylchgrawn sydd yn gwneud darllen yr iaith yn fwy hygyrch i ystod ehangach o bobl. Five champions will be announced during the week, and we are very pleased to announce that our first champion for 2019 is Neil Rowlands, originally from Cardiff, now living in Newport. Neil is a Data Analyst and the founder of the online bilingual magazine Parallel.cymru – a website that makes reading the Welsh language more accessible to a wider audience.
"Dw i wedi dysgu Cymraeg yn Abertawe dros y chwe blwyddyn ddiwethaf pan ro'n i'n byw yno. Y cyfle i ddarganfod diwylliant a llenyddiaeth Cymru, a datblygu cannoedd o ffrindiau wedi cael eu galluogi yn unig drwy ddefnyddio'r iaith."I've learnt Welsh in Swansea over the last six years when I was living there. The opportunity to discover Welsh culture and literature and develop hundreds of friendships was directly enabled through using the language.
"Mae lot o bobl yng Nghymru gyda rhyw fath o brofiad yn yr iaith, ond weithiau dydy ni ddim yn defnyddio'r iaith ddigon. Does dim ots os dyn ni'n iaith gyntaf neu gefndir di-Gymraeg; am yr hen iaith barhaol mae angen amdanom ni ddefnyddio hi cymaint â phosibl- mae'n well cynnal sgwrs gyda thipyn o Gymraeg a rhai geiriau Saesneg na siarad Saesneg yn unig. Fel mae rhywun call wedi dweud, gwell Cymraeg slac na Saesneg slic!"There are lots of people in Wales with some experience of Welsh, but sometimes we don't use the language often enough. It doesn't matter if we are first-language speakers or from a non-Welsh language background; for the language to continue there is a need for us to use it as much as possible- it is better to hold a conversation with a bit of Welsh and some English words than speak English only. As someone wise once said: it is better to use rough Welsh than smooth English!
"Mae'n bwysig dros ben i bobl ar draws y wlad glywed yr iaith ar strydoedd, mewn siopau ac ysgolion, a hefyd arddangos angen defnyddio'r iaith mewn tiliau a pheiriannau arian parod er mwyn creu rhesymau i gwmnïoedd mawr darparu gwasanaethau trwy'r iaith."It's very important for people across the country to hear the language on streets, in shops and schools, and also show that there is a need to use the language in tills and ATMs in order to create reasons for large companies to provide services through the medium of Welsh.
"Ces i fy ysbrydoli i ddysgu'r iaith trwy glywed lot o bobl siarad yr iaith o gwmpas yr adran Gymraeg ym Mhrifysgol Abertawe. Ar y pryd, ro'n i'n gweithio drws nesaf iddyn nhw, ond roedd e y tro cyntaf i fi sylweddoli bod cymunedau o bobl yn defnyddio'r iaith bob dydd. Hyd yn oed yn well na hyn, roedd yr un gymuned yn gefnogol dros ben i fi fel dysgwr newydd, er ro'n i'n cymysgu geiriau, cam-ynganu termau syml a hollol gamddeall beth roedd pobl yn dweud wrth siarad â fi! "I was insprired to use the language through hearing lots of people speaking it around the Welsh department in Swansea University. At the time, I was working next door to them, and it was the first time that I realised communities of people use the language every day. Even better than this, the community was very supportive to me as a new learner, even though I was mixing words, mis-pronouncing simple terms and completely mis-understanding what people were saying to me!
"Trwy ddefnyddio'r iaith â phobl yn y Brifysgol ac yn y ganolfan iaith Tŷ Tawe, dechreuais i siarad mwy na'r un chwe brawddeg (Neil dw i, dw i'n dod o Gaerdydd, dw i'n gweithio i Brifysgol Abertawe ayyb...). Ymestynnais i fy medr wrth siarad, ac wedyn dechreuais i gyfrannu at y gymuned trwy wirfoddoli yn ac wedyn rhedeg y grŵp sgwrsio wythnosol i ddysgwyr, Siop Siarad, gweithio ad-hoc yn y siop, bod yn bresennol mewn gigiau. Dwy flwyddyn yn ôl, yn fy amser sbâr sefydlais i'r cylchgrawn digidol parallel.cymru er mwyn gwneud darllen yr iaith yn fwy hygyrch i ystod ehangach o bobl. Tu fewn un flwyddyn, roedd e'n derbyn pum mil o ymwelwyr y mis. Mae'r cyfrifoldeb hwn wedi agor y drws i fi gwrdd â channoedd o ddysgwyr a phobl yn y meysydd cyhoeddi a technoleg, cynnal sesiynau yn yr Eisteddfod Genedlaethol a hyrwyddo llyfrau a gramadeg Cymraeg. "Through using the language with people in the University and in the language centre Tŷ Tawe, I started speaking more than the same six sentences (I'm Neil, I'm from Swansea, I work for Swansea University etc...). I extended my ability through speaking, and then I started contributing to the local community through volunteering and then running the weekly chat session for learners, Siop Siarad, working ad-hoc in the shop, and being present in gigs. Two years ago, in my spare time, I founded the digital magazine parallel.cymru in order to make reading Welsh more accessible to more people. Within one year, it was receiving 5,000 visitors a month. This responsibility has opened the door for me to meet with hundreds of learners and people in the publishing and technology fields, hold sessions in the National Eisteddfod and promote Welsh-language books and grammar.
"Felly, tasen i ddim wedi trio dweud Shwmae i fwy o bobl ar y dechrau o fy nhaith dysgu, faswn i ddim wedi ennill yr holl brofiadau na chael y cyfle i rhoi yn ôl i’r diwylliant Cymraeg- ac yn nawr, faswn i ddim yn gallu dychmygu fy mywyd heb yr iaith.""So, if I hadn't tried to say Hello to more people at the start of my language journey, I wouldn't have earned the experiences nor had the opportunity to give back to Welsh-language culture- and now, I can't imagine my life without the Welsh language."

Fiona Collins

Diwrnod Shwmae Sumae Fiona Collins

Rydym yn hynod o falch o gyhoeddi taw ein hail bencampwr am 2019 yw’r Chwedlonwraig ac enillydd cystadleuaeth Eisteddfod Genedlaethol Dysgwr y Flwyddyn, Fiona Collins, yn wreiddiol o Swydd Hampshire yn Lloegr, ac erbyn hyn yn byw yng Ngharrog, Sir Ddinbych. Dechreuodd Fiona ddysgu Cymraeg yn Llundain, cyn parhau i ddysgu mwy pan benderfynodd symud i Gymru. Hiraeth a ddaeth â Fiona i Gymru. Roedd ei mam yn Gymraes o Rymni, nyrs a symudodd i ysbyty bach yn Hampshire ar ôl fod yn gweithio yn Llundain yn ystod yr Ail Ryfel Byd. Roedd gan ei thad dafarn gyferbyn â’r ysbyty bach hwnnw, a dyna sut wnaeth ei rhieni hi gwrdd! Hi yw’r cyntaf o’i theulu i ddysgu Cymraeg. Chwedleuwraig yw Fiona, oedd yn teimlo ei fod yn angenrheidiol iddi allu adrodd chwedlau Cymru yn yr iaith Gymraeg – “chwedlau’r wlad yn iaith y wlad” fel y dwedai. Wrth esbonio pwysigrwydd Diwrnod Shwmae Sumae, a’i rôl hi fel un o bencampwyr y diwrnod eleni, meddai Fiona:We are very proud to announce that our second champion for 2019 is the Storyteller and National Eisteddfod Welsh Learner of the Year, Fiona Collins, originally from Hampshire, and now living in Carrog, Denbighshire. Fiona began learning Welsh in London, before continuing to learn once she decided to move to Wales. It was ‘hiraeth’ or longing that brought Fiona to Wales. Her mother was from Rhymney, a nurse who moved to a small hospital in Hampshire after working in London during the Second World War. Her father ran a pub opposite the hospital, and that is how her parents first met! Fiona is the first of her family to learn Welsh. She is a professional Storyteller and believes that to retell the stories of Wales, it was essential to have the ability to recount the stories in the Welsh language – “the lands legends through the language of the land” as she explains. Describing the importance of Shwmae Sumae Day, and her role as a champion, Fiona says:
“Mae Diwrnod Shwmae Sumae yn annog pobl i ddechrau bob sgwrs yn Gymraeg, a does dim ffordd gorau i godi hyder na defnyddio pob smic o Gymraeg sydd gennoch chi. Dwi’n credu bod pawb sydd yn byw yng Nghymru yn gallu tipyn o Gymraeg. ‘Dan ni i gyd yn deall fod ‘Araf’ ar y ffordd yn golygu ‘lleihau’r cyflymder’, a bod ‘Maes Parcio’ yn rhywle i adael y car! Felly dwi wastad yn annog pobl sy ddim yn Gymry Cymraeg i beidio dweud ‘Dydw’i ddim yn siarad Cymraeg’, ond yn hytrach dweud, ‘Dwi’n siarad tipyn bach o Gymraeg’. Fel hyn, maen nhw’n cydnabod y Gymraeg SYDD ganddyn nhw, hyd yn oed os dim ond ‘Cymraeg arwyddion y ffordd’ yw hi.”“Shwmae Sumae Day encourages people to start each conversation in Welsh, and there’s no better way to give people confidence than by encouraging them to use every single word that they possibly can. I think everybody in Wales has a little bit of Welsh. We all know that ‘Araf’ painted on the road means slow down, and that ‘Maes Parcio’ is somewhere to leave your car! So, I always encourage people who aren’t Welsh speakers not to say ‘I don’t speak Welsh’, but rather to say: ‘I speak a little bit of Welsh’. In that way, they can acknowledge the Welsh that they DO have, even if it is only ‘road sign Welsh’”
Basau Fiona yn hoff o weld mwy o siopau bach a mawr yn annog eu staff i gyfarch pawb trwy gyfrwng y Gymraeg ar Ddiwrnod Shwmae Sumae eleni, er mwyn normaleiddio’r iaith a chreu mwy o fwrlwm. Hoffai hefyd weld ysgolion yn annog mwy o angerdd ymysg disgyblion sydd eisoes yn weithgar dros faterion hinsawdd i fod yn angerddol dros eu hiaith hefyd. Ar Ddiwrnod Shwmae Sumae eleni, mi fydd Fiona yn teithio i de Cymru i gefnogi gweithgarwch lleol yno i ddathlu a defnyddio’r Gymraeg:Fiona would like to see more shops, small and large, encouraging their staff to greet everyone in Welsh on Shwmae Sumae Day this year, normalising the language and creating more of a celebratory feeling. She would also like to see more passion encouraged amongst school pupils who are already active in climate issues, to be passionate for their language too. On Shwmae Sumae Day this year, Fiona will be travelling to south Wales to support local activities there to celebrate and use the Welsh language:
“Dwi newydd dderbyn wahoddiad i fynd i Lantrisant ar gyfer y diwrnod i gefnogi grwpiau dysgwyr a changen leol Merched y Wawr tra eu bod nhw’n dathlu’r Gymraeg. Dwi’n edrych ymlaen at ymweld ag ardal sy ddim yn gyfarwydd iawn i mi, er mwyn cwrdd â dysgwyr eraill a phobl sydd yn falch o’u Cymraeg.”“I have just received an invitation to go to Llantrisant on the day to support Welsh learning groups and the local Merched y Wawr branch as they celebrate the Welsh language. I’m looking forward to visit an area that is not familiar to me, and to meet other learners and those proud of their language.”

Nic Davis

Diwrnod Shwmae Sumae Nic Dafis

Rydym yn hynod o falch i gael cyhoeddi taw ein trydydd pencampwr yw Nic Dafis – yn wreiddiol o’r Waun ger Wrecsam, ac sydd erbyn hyn yn byw yn Pontgarreg ger Llandysul. Mae Nic yn diwtor iaith gyda Dysgu Cymraeg i Oedolion trwy Prifysgol Aberystwyth, ac yn dysgu yn Aberteifi. Nid oedd Cymraeg ar aelwyd ei deulu yn Y Waun; y Cymry Cymraeg olaf oedd cenhedlaeth ei hen neiniau a theidiau. Nid tan iddo symud i fyw yng Nghaerdydd a chael swydd mewn siop lyfrau Cymraeg yn y ddinas benderfynodd Nic ddechrau meddwl o ddifri am ddysgu Cymraeg. Gyda chefnogaeth gref ei gyflogwr, mynychodd ddosbarthiadau “Wlpan” dan ofal Prifysgol Caerdydd, a dysgu’n gyflym: erbyn diwedd y tymor cyntaf roedd yn gallu ateb y ffôn, ac erbyn diwedd y flwyddyn, roedd yn gallu ymdopi â’r cwsmeriaid wyneb yn wyneb, yn lle llechu yng nghefn y siop yn dadbacio bocsys! Yn fuan ar ôl pasio’r arholiad “Canolradd”, symudodd Nic i fyw ger Llangrannog, ac yn fuan ar ôl hynny, ffeindiodd ei hunan yn dysgu dosbarth nos lefel Mynediad fel tiwtor. We are very proud to announce that our third champion this year is Nic Dafis – originally from Chirk near Wrexham, and who now lives in Pontgarreg near Llandysul. Nic is a Welsh language tutor for adults, working through Aberystwyth University and teaching in Cardigan. Welsh was not spoken in his family home in Chirk, the last Welsh speaking ancestors were from the generation of his great-grandmothers and great-grandfathers. It wasn’t until he moved to Cardiff and started work in a Welsh book shop in the city that Nic decided to think seriously about learning Welsh. With the strong support of his employer, he attended “Wlpan” classes through Cardiff University, and learnt quickly: by the end of the first term he could answer the phone in work, and by the end of the first year, he could cope with interacting face to face with customers, rather than hiding in the back of the shop, unpacking boxes! Soon after finishing his “Canolradd” (intermediate) exam, Nic moved to west Wales, to live near Llangrannog, and soon after found himself teaching night ‘Mynediad’ (beginner) classes as a tutor.
Tua’r un amser, dechreuodd gadw blog ar morfablog.com (sef y blog cyntaf yn y Gymraeg), ac yn 2002, lansiodd y wefan drafod maes-e.com – roedd y cyfnod yna yn un prysur iawn: dyddiau cynnar “y We Gymraeg”. Ac mae’r gwaith ar-lein yn parhau wrth iddo ddarparu cylchlythyr ar-lein i ddysgwyr yn ardal Aberteifi, sydd yn cynnwys y blog dysgu.com. Mae hefyd wedi bod yn sianeli mwy o’i egni mewn i gyfrannu tuag at ymgyrchoedd Gwrthryfel Difodiant (Extinction Rebellion/ XR) dros y flwyddyn ddiwethaf, yn ceisio ‘Cymreigio’ y mudiad hinsawdd o du fewn, fel petai, a denu rhagor o Gymry Cymraeg at y mudiad. Fel yr esboniai:At the same time, he began keeping a blog called morfablog.com (the first ever Welsh language blog in Welsh), and in 2002, he launched the discussion website maes-e.com. The online work continues as he currently provides an online newsletter to learners in the Cardigan area, which includes the blog dysgu.com. He is also channelling more of his energy into contributing to the Extinction Rebellion/ XR campaign. He works with others to make sure that the Welsh language is used within the climate movement, whilst also trying to attract more Welsh speakers to be a part it. As he goes on to explain:
​“Mae gyda fi ddiddordeb arbennig mewn pontio rhwng y ddau fyd o ddysgu Cymraeg a bod yn weithredol yn yr ymgyrch i daclo’r Argyfwng Hinsawdd. Mae XR, fel mudiad rhyngwladol, wedi bod yn hapus iawn i gefnogi siaradwyr Cymraeg tu mewn i’r mudiad, ond rydym yn lleiafrif bach ar hyn o bryd, gyda llawer llai o bresenoldeb yn y mudiad nag sydd gyda ni ar lawr gwlad. Mae canran fwy o Gymry mewn grwpiau XR yn yr ardaloedd traddodiadol “di-Gymraeg” nag sydd yn y “Fro Gymraeg”, ac mae awydd mawr ‘da fi i ddarbwyllo rhagor o “Rebels XR” i fynd ati i ddysgu’r iaith ac yr un pryd i ddarbwyllo rhagor o siaradwyr Cymraeg bod lle iddyn nhw yn yr ymgyrch hinsawdd.“I have a particular interest in bridging the two worlds of learning and teaching Welsh and being active in the campaign to tackle the Climate Emergency. Extinction Rebellion, as a global movement, have been more than happy to support Welsh speakers within its organisation, but we are a small minority at the moment, with much less presence within the organisation compared to that on the ground. There is a higher percentage of Welsh speakers in Extinction Rebellion groups in traditional ‘non-Welsh speaking areas’ than there are in the traditional Welsh speaking areas. I am eager to encourage more “XR Rebels” to learn the Welsh language and at the same time, persuade more Welsh speakers that they have a role to play in the climate campaign.”
Wrth esbonio pwysigrwydd Diwrnod Shwmae Sumae, meddai Nic:Explaining the importance of Shwmae Sumae Day, Nic says:
“Rwy’n ei weld yn gyfle arbennig i hybu’r iaith Gymraeg yn ein cymunedau lleol, ac i ddathlu ein hiaith a diwylliant. Mae’n bwysig i gael y neges allan at “siaradwyr ansicr” y Gymraeg – pobl sy falle ddim yn cael cyfle bob dydd i ddefnyddio’r iaith – bod eu Cymraeg nhw yn wych, a bod rôl iddyn nhw yn yr ymdrech o gyrraedd Miliwn o Siaradwyr erbyn 2050. Fel rhywun sy wedi defnyddio llawn cymaint o Gymraeg ar-lein ag ydw i yn fy nghymuned leol “go iawn”, hoffwn i feddwl bod rôl gyda fi i drafod fy hanes yn y cyfryngau traddodiadol, ac i hybu’r Diwrnod trwy fy ffrydiau lu yn y cyfryngau cymdeithasol.”“I see it as a very special opportunity to promote the Welsh language in our local communities, and to celebrate our language and culture. It’s really important to get a message through to those who might be uncertain about their proficiency in Welsh – maybe people who don’t have the opportunity to speak the language every day – that their Welsh is brilliant, and that they have a role to play in the effort to reach One Million Welsh Speakers by 2050. As someone who has used just as much Welsh online as I do in my surrounding community, I would like to think that I have a role to play in discussing my learning experience with others, and to promote the Day via the network of friends and contacts I have through social media.”

Valerie Humphries

Diwrnod Shwmae Sumae Valerie Humphreys

Ein pedwaredd bencampwraig i’w chyhoeddi eleni yw Valerie Humphreys, yn enedigol o Iwerddon mae erbyn hyn yn byw a gweithio yng Nghaerfyrddin. Mae’n gweithio rhan amser yn Ysbyty Glangwili fel seingraffydd (yn neud sganiau uwchsain), yn fam i dri o blant ac wedi bod yn dechrau ar y daith o ddysgu Cymraeg ers i’w phlant ddechrau yn yr ysgol Gymraeg lleol. Credai bod ysgolion yn gallu chwarae rôl bwysig iawn i gyflwyno’r iaith i deuluoedd heb y Gymraeg, gyda’r capasati o ddangos faint o hwyl sydd bosib cael gyda’r iaith – dyma beth ddechreuodd ei theulu ar y daith. Meddai Val:The fourth champion to be announced this year is Valerie Humphreys, originally from Ireland she now lives and works in Carmarthen. She works part-time in Glangwili Hospital as a sonographer and is a mother of three. She started her journey of learning Welsh when her children began attending the local Welsh medium school. She believes that schools have an important role to play in introducing the language to families without any Welsh language background – as they can show how much fun there is to have through the language. This is what started her and her family on their journey with Welsh. Val says:
“Dechreuais i ddysgu Cymraeg pan benderfynon ni i hala ein plant i Ysgol Cymraeg. Mae fy ngŵr yn dod o Iwerddon hefyd, felly doedd dim Cymraeg gyda ni yn y tŷ cyn hynny! Ond ro’n ni eisiau cefnogi ein plant gyda’u haddysg – darllen gyda nhw, helpu gyda gwaith cartre’ a hefyd i fod â’r gallu i gymryd rhan yn eu bywyd ysgol yn gyffredinol. Ro’n i’n dysgu Gwyddeleg a Ffrangeg pan o’n i’n yn yr ysgol, felly o’n i’n gobeithio byddwn i’n gallu dysgu Cymraeg yn ddigon hawdd hefyd! Roedd e’n anodd ar y dechrau, ond roedd y plant yn help mawr gyda fy nysgu, achos roeddwn i’n gallu ymarfer gyda nhw heb boeni! Fe wnaethon nhw fy nghywiro i gydag ynganiad a geirfa a phopeth!“I began learning Welsh when we decided to send our children to the Welsh medium school. My husband is also from Ireland, so we had literally no Welsh in the home before then! But we wanted to support our children with their education – read with them, help with homework and also be able to take part in their school life in general. I learnt Irish and French when I was in school myself, so I was hoping that I could learn Welsh quite easily too! It was difficult at the beginning, but the children were a massive help with helping me learn, because I could practice with them, without worrying. They corrected my pronunciation and vocabulary and everything!
"Erbyn hyn, dwi’n mynd i wersi Cymraeg yn Yr Atom yng Nghaerfyrddin pob wythnos, a dwi’n joio mas draw dysgu gyda fy nhiwtor a chyd-ddisgyblion, a byddaf yn dechrau Cwrs Uwch eleni! Mae llawer o ffrindiau gyda fi sy’n siarad Cymraeg, ac mae’n hyfryd i gael bywyd cymdeithasol gyda nhw heb boeni am ddeall pethau. A be sy’n grêt yw does ddim rhaid iddyn nhw newid eu hiaith er fy mwyn i! Mae’r iaith yn fy helpu gyda gwaith hefyd. Dwi’n gweithio gyda phobl ifanc, ac weithiau dydyn nhw ddim yn siarad Saesneg o gwbl. Ond nawr fy mod i’n gallu siarad Cymraeg dwi’n gallu helpu nhw i deimlo yn fwy cyfforddus achos maen nhw’n gallu cyfathrebu yn eu hiaith nhw.”"Now, I’m attending Welsh language lessons in ‘Yr Atom’ in Carmarthen every week, and I love learning with my tutor and classmates, and I will begin an Advanced course this year! I have a lot of friends that speak with me in Welsh, and it’s lovely to have a social life with them without worrying about understanding everything – and what’s great is that they don’t have to switch their language on my behalf! The Welsh language helps with my work too. I work with young people, and sometimes they don’t speak English at all. Now that I can speak Welsh, I can help them feel more comfortable because they can communicate in their own language.”
Wrth esbonio pwysigrwydd Diwrnod Shwmae Sumae a’i gyswllt â dysgu Cymraeg, meddai Val:Explaining the importance of Shwmae Sumae Day and learning the Welsh language, Val says:
“Mae Diwrnod Shwmae Sumae yn helpu lot gyda hyder. Mae dechrau dim ond wrth ddweud Shwmae wrth bobl – heb bwysau – yn meddwl does dim byd gyda chi i golli! Mae e’n hawdd i’w wneud. Ffordd mewn yw e, i ymuno’r gymuned Cymraeg, a phan dych chi’n dechrau dysgu’r iaith dych chi’n sylweddoli pa mor groesawgar yw ei phobl a faint dych chi’n gallu ennill! Ydy, mae e’n cymryd ymdrech i ddysgu iaith. Llawer o amser, llawer o boeni, llawer o gamgymeriadau. Y peth caletach yw ffeindio’r hyder i siarad â phobl – a phoeni am sut dych chi’n swnio neu os dych chi’n neud camgymeriadau. Er y bydda i yn Lloegr ar Ddiwrnod Shwmae Sumae eleni, dwi’n gobeithio bydda i’n ddechrau pob sgwrs gyda Shwmae, a drwy hynny, dechrau sgwrs amdano’r iaith gyda phobl heb wybodaeth o Gymraeg. Pwy sy’n gwybod, efallai wnaiff rhywun arall ddechrau dysgu?”“Starting a conversation by just saying Shwmae to people – with no pressure – means that you have nothing to lose! It’s simple to do. Shwmae Sumae helps a lot of people with confidence too. It’s a way in, a way of joining the Welsh speaking community, and if you go on to learn Welsh you soon learn how welcoming the people of that community are and how much you can gain by being a part of it. Yes, it takes effort to learn a language. A lot of time, a lot of worrying, many mistakes. The most difficult thing is finding the confidence to speak with people – and worrying how you sound or if you’re making mistakes. Although I will be in England on Shwmae Sumae Day this year, I hope to start my interactions with a Shwmae, and by doing so, start a conversation about the language with people that have no knowledge of Welsh. You never know, maybe someone else can be inspired to learn!”

Dan McCallum

Diwrnod Shwmae Sumae Dan McCallum

Ein pumed pencampwr, a’r pencampwr olaf i gael ei gyhoeddi go gyfer Diwrnod Shwmae Sumae 2019 yw Dan McCallum o Tairgwaith ger Rhydaman, sydd yn dod yn wreiddiol o Aberplym (Plymouth). Gweithiodd gynt fel Rheolwr Oxfam yn Kurdistan, Gogledd Irac; fel Rheolwr Rhaglen Grŵp Hawliau Lleiafrifoedd Affrica a’r Dwyrain Canol; ac fel athro gyda ffoaduriaid Eritreaidd yn Sudan. Ers symud i Gymru ugain mlynedd yn ôl, a dechrau ar ei daith o ddysgu Cymraeg, mae Dan erbyn hyn yn rheolwr Awel Aman Tawe, elusen sy’n ymwneud â phrosiectau ynni adnewyddadwy, effeithlonrwydd ynni ac amgylcheddol yng Nghymru. Mae’n gyfarwyddwr i Grŵp Cydweithredol Awel sydd wedi datblygu fferm wynt cymunedol ar Fynydd y Gwrhyd, i’r gogledd o Abertawe. Mae hefyd yn gyfarwyddwr ar fwrdd Grŵp Cydweithredol Egni Solar, sydd wedi bod yn gosod paneli solar ar adeiladau cymunedol ac ysgolion ers 2015, ac sydd yn gweithio nawr ar brosiect i osod hyd at 5MW o solar to ar draws Cymru. Mae ei wraig Emily, bardd ac artist, hefyd wedi dysgu Cymraeg, a buodd ei merched yn mynychu’r ysgol Gymraeg lleol. Wrth esbonio pwysigrwydd y Gymraeg iddo, a’i brofiad o ddysgu, meddai Dan:Our fifth and final champion to be announced this year is Dan McCallum from Tairgwaith near Ammanford. Originally from Plymouth, he has worked as a Manager for Oxfam in Kurdistan, Northern Iraq; as a Manager for the Programme for Minority Rights Group in Africa and the Middle East; and as a teacher for Eritrean refugees in Sudan. Since moving to Wales twenty years ago, and starting on his journey of learning Welsh, Dan is now the manager of Awel Aman Tawe, a charity that works on developing renewable energy, energy conservation and environmental programmes in Wales. He is a director for Awel Coop which has developed a community wind farm on Gwrhyd Mountain to the north of Swansea. He is also a director for Egni Solar Coop, a project that has been placing solar panels on community buildings and schools since 2015, and who are currently working on a project to place 5MW of roof solar across Wales. Dan’s wife, poet and artist, Emily Hinshelwood has also learnt Welsh, and both daughters have attended the local Welsh medium school. Explaining the importance of the Welsh language, and his experience of learning, Dan says:
“Mae’r Gymraeg yn bwysig i mi, oherwydd mae fy ngwaith i yn digwydd o fewn y gymuned leol a llu o gymunedau eraill yng Nghymru, a’r Gymraeg yw iaith naturiol llawer o’r bobol rwy’n gweithio gyda. Fel profais gyda fy ngwaith rhyngwladol cyn dod i fyw yng Nghymru, mae gallu deall iaith, bod yn barchus ohoni ac o’i siaradwyr ac o’i hanes a’i gysylltiadau diwylliannol, yn hanfodol, os ydych chi am gydweithio gyda chymunedau. “The Welsh language is important to me because my work takes place within the local community and a number of other communities across Wales, where the Welsh language is the natural language of many people that I work with. As I experienced with my international work before coming to Wales, the ability to understand a language, be respectful of it and its speakers and of its history and cultural ties is essential, if you want to work with communities.
"Ers dysgu Cymraeg, dwi wedi neud sawl cyflwyniad yn y Gymraeg, a chyfathrebu yn y Gymraeg yn naturiol. Mae hyn yn bwysig i mi, ac rwy’n gallu teimlo’n falch o fy hun, fy mod i nawr yn gallu cyfri fy hun yn siaradwr Cymraeg! Wy’n mwnau hefyd siarad â fy ewythr a fy nheulu o Fetws, Rhydaman ble mae fy mam yn dod o yn wreiddiol. Cymraeg oedd ei iaith cynta’ hi a’i hochr hi o’r teulu – felly roedd fy ewythr yn hapus iawn fy mod i wedi dysgu Cymraeg, a reit o’r dechrau, newidiodd e i siarad dim ond Cymraeg da fi. Mae llawer o bobl yng Nghwmllynfell ble wy’n gweithio yn siaradwyr Cymraeg, fel Mark y Cigydd sy’n helpu fi i siarad yn y Gymraeg!”"Since learning Welsh, I have made many presentations in Welsh, and communicate in Welsh naturally. This is really important for me, and I can feel pride in myself that I can now count myself as a Welsh speaker! I also enjoy speaking with my uncle and my family from Betws, Ammanford where my mother is originally from. Welsh was her first language and her whole side of the family – so my uncle was really happy that I have learnt Welsh, and right from the very beginning, he switched to speaking only in Welsh with me. There are many people in Cwmllynfell where I work, who are Welsh speakers, like Mark the Butcher, who helps me to speak in Welsh!”
Ar Ddiwrnod Shwmae Sumae eleni, mi fydd Dan yn tywys grŵp o ddisgyblion o Gasnewydd o gwmpas y tyrbin gwynt cymunedol ar Fynydd y Gwrhyd, ac yn gobeithio bydd bosib anfon neges arbennig o brosiect celf diweddar Egni Coop, sydd yn codi ymwybyddiaeth o newid hinsawdd drwy anfon artist lleol i’r lleuad! Disgwyliwn ymlaen i gael Shwmae a Sumae o’r gofod eleni!On Shwmae Sumae Day this year, Dan will be leading a group of pupils from Newport around the community wind turbine on Mynydd y Gwrhyd, and also hopes to send a special message from Egni Coops current art project which is raising awareness about climate change by sending a local artist to the moon! We look forward to receiving an interstellar Shwmae and Sumae this year!
]]>
Pyst: Cerddoriaeth Gymraeg Newydd / New Welsh-language Music https://parallel.cymru/miwsig/ Sun, 22 Sep 2019 13:03:02 +0000 https://parallel.cymru/?p=18706
Warning: Parameter 2 to qtranxf_postsFilter() expected to be a reference, value given in /home/parallel/public_html/wp-includes/class-wp-hook.php on line 324

Mae PYST yn dosbarthu yn digidol cerddoriaeth Cymraeg, ac yma ar parallel.cymru, dyn ni'n cyflwyno rhai o'r recordiau gorau pob mis...

PYST distributes Welsh-language music, and here on parallel.cymru, we present some of the best new records...

 

Mis Medi / September 2019

Yn dilyn rhyddhau un trac o'r sengl ddwbwl 'Hey! / Wine Time' mae'r band yn dychwelyd â ffrwydraid lliwgar a gwych. Dennodd 'Hey!' ymateb gadarnhaol iawn gyda blogiau fel Louder than War yn ysgrifennu amdani "Mae 'Hey!' yn dystiolaeth pellach nad oes ffiniau i angerdd a chreadigrwydd Adwaith"

Mae'r angerdd yma ag interplay melodig i'w glywed trwy 'Wine Time' i gyd. Tra bod 'Hey!' yn trafod anallu arweinwyr byd i daclo a threuchu'r argyfwng hinsawdd, mae 'Wine Time' yn trafod materion fwy personol.

Fel ddyweda'r prif leisydd Hollie Singer "Mae 'Wine Time' yn gân am gwympo mewn cariad â pherson hunan-ddinistriol iawn a sylweddoli ni allwch chi achub person os nad ydyn nhw'n barod i achub eu hunain."

Adwaith:
Hey! / Wine Time

adwaithband
Adwaith Hey- Wine Time

The mid summer radio release of ‘Hey!’, one side of Adwaith’s new double A side single, ‘Wine Time / Hey!’, reintroduced us, in brash technicolour, to this chameleon-like band which is back as we have never seen them before. The review in ‘Louder than War’ found that “‘Hey!’ is further evidence that when it comes to Adwaith there are no bounds to where their creativity and drive will take them.”

That drive and boundless melodic interplay is all over the urban punk/soul of ‘Wine Time’. Where ‘Hey!’ is a song dealing directly with the inability of global leaders to tackle the climate crisis, ‘Wine Time’ redirects the band’s gaze inwards towards the personal.

As guitarist and vocalist Holly Singer explains, “‘Wine Time’ is about falling for an extremely self destructive person and the realisation that no matter how hard you try you cannot save a person if they don't want to save themselves.”


Yn gymsgedd byrlymus o gords gwych sy'n symud o'r bygythiol, miniog, a ffrwydol i dristwch synfyfyriol mae sengl ddwbwl newydd Breichiau Hir yn destament i hyder cynyddol y band. Mae eu senglau diweddaraf yn profi bod Breichiau Hir yn torri cwys eu hun. Mae'r sengl ddwbwl 'Yn Dawel Bach / Saethu Tri' yn perthyn i'w gilydd, maent yn dod o'r un man greadigol ac emosiynol fel esbonia'r prif leisydd Steffan Dafydd -

"Mae Saethu Tri yn esbonio'r ofn a'r edifarhad sy'n gallu dod drosta i, a sut yr ydw i byth rili'n siwr sut i ddelio ag e. Dwi ddim yn trio dramateiddio'r teimlad yn y gân, dwi'n cadw'r disgrifio'n blaen ac yn onest, yn cyfleu'r gwacter a'r diflastod sy'n dod law yn llaw a'r teimlad hwnnw. Mae'n drist ac yn dywyll"

"Mae Yn Dawel Bach yn ymateb uniongyrchol i'r ofn dwi'n siarad amdano yn Saethu Tri. Mae'n pwyntio allan y tonnau o banig sy'n gallu dy lethu ar unrhyw adeg. Gall y teimlad grasho ar dy ben di lle bynnag yr wyt ti. Dyw e ddim yn gofyn caniatad, ma fe jyst yn cyrraedd, heb wahoddiad a heb i neb ofyn amdano."

Mae'r emosiynau bregus yma i'w clywed trwy'r ddau trac ac yn cael eu disgrifio mewn modd hyfryd. Mae'r penillion llonydd yn denu'r gwrandawydd mewn i rhyw fyd ffug-ddiogel cyn i wal enfawr o sŵn ddod i ddinistrio'r byd hwnnw.

Breichiau Hir:
Yn Dawel Bach / Saethu Tri

BreichiauHir
Breichiau Hir- Yn Dawel Bach

To move from the caustic, the abrasive, the aggressive to a pensive sadness that eventually brake’s into a cacophony of blistering chords with such ease is a testament to Breichiau Hir’s growing confidence. The last 12 month of releases has shown a band forever forging their own individual path. ‘Yn Dawel Bach / Saethu Tri’ is their new Double A side single, it’s also the band's most melodic songs to date. These songs combine Breichiau Hir’s love for loud noise and soft sad moments. Emphatic sounds and melancholic atmosphere. ‘Yn Dawel Bach / Saethu Tri’ belong together, they come from the same emotional and creative place. As Steffan Dafydd the bands lyricist and vocalist explains:

“In Saethu Tri, I outline the dread or regret that can overcome me and how I’m never totally sure how to deal with it. I don’t dramatise it in the song, I kept it matter of factly and tried to convey the numbness and dullness that comes with it. It’s wistful and sombre.”

“Yn Dawel Bach is nearly a response to this dread I talk about in Saethu Tri. It basically points out that these waves of panic can overwhelm you whenever it wishes. It can come crashing at you wherever you are. It doesn’t ask permission, it just arrives, unannounced and uninvited.”

These frail emotional landscapes the songs move through are beautifully conveyed. Calm verses that ease the listener into a false sense of security and control before a wall of sound blissfully brakes into the chorus.


Mae'r ddeuawd ôl-bync Right Hand Left Hand yn ôl gyda'u halbym newydd sbon. Yn dilyn rhyddhau eu halbym a gafodd ei enwebu i'r Wobr Gerddoriaeth Gymreig, mae'r trydydd albym 'Zone Rouge' yn adrodd stori dynoliaeth - o'r tir o dan ein traed, yr awyr uwch ein pennau i'r bobl o'n cwmpas.

Mae'r blaned newydd wedi'i wneud o 11 trac. Pob un yn cyfeirio at leoliad ar y blaned lle ddigwyddodd rhywbeth gwael. Yn weithred yn erbyn y blaned, yn weithred gan y drwg yn erbyn cyd-ddyn a weithiau y ddau.

Adeiladwyd 'Chacauaco' yn Chille i lowyr nitrate, ond 14 mlynedd yn ddiweddarach dirywiodd y dref wrth i nitrate synthetig gymryd dros gan ladd y diwydiant. Degawdau yn ddiweddarach, defnyddiodd Pinochet y dref fel gwersyll crynhoi a'i amgylchynnu â mwyngloddiau sydd dal yno hyd heddiw. Mae dref erbyn hyn yn cael ei adfer gan ei drigolion. Mae'r trac yn cynnwys llais cyn brif leisydd Estrons - Taliesyn Kallstrom.

Wedi'i recordio â'i gynhyrchu gan Charlie Francis (Future of the Left, REM, Robyn Hitchock) yn Stiwdios Musicbox, Caerdydd mae Andrew Plain(dryms/gitars) a Rhodri Viney (gitars/llais/dryms) yn parhau i adeiladu a datblygu eu sŵn nodweddiadol: gitars wedi'u plethu a'u lwpio yn cael eu harwain gan sŵn drymiau pwerus.

Right Hand Left Hand:
Chacauco

RHLHmusic
Right Hand Left Hand- Zone Rouge

Post rock duo Right Hand Left Hand are back with a brand new album. Following on from their self-titled, Welsh Music Prize nominated second album, their third offering 'Zone Rouge' tells the story of humanity's contempt for the earth beneath us, the air above us and the people around us.

Our fractured planet lays the groundwork for the 11 new tracks. Each referring to a location on Earth where something bad has happened. An act of corruption against the planet, an act of evil against fellow humans and occasionally both.

‘Chacauco’ is a Chilean ghost town set up to house workers for a nitrate mine, but was abandoned 14 years later as synthetic nitrate became widespread and decimated the industry. Decades later, Pinochet used it as a concentration camp and surrounded it with landmines that are still there. It is in the process of being restored by its sole inhabitant. The track features former Estrons front-woman Taliesyn Kallstrom on vocals.

Recorded and produced by Charlie Francis (Future of the Left, REM, Robyn Hitchock) at Cardiff's Musicbox Studios, Andrew Plain (drums/guitars) and Rhodri Viney (guitars/vocals/drums) continue to build and develop their trademark sound: looped and layered guitars and driving powerful drums that are intercut with atmospheric ambience.


Rhyddheir albym newydd Silent Forum ar 6 Rhagfyr ar Recordiau Libertino. Heddiw, bydd eu sengl newydd 'Spin' ar gael ar bob platfform digidol ynghyd â fideo cerddoriaeth seicadelig newydd.

Yn y sengl newydd 'Spin' mae Silent Forum yn "tynnu blewyn o drwyn pobl sydd a diffyg persbectif ar fywyd" tra bod y gitars yn creu grŵfs ailadroddus tebyg i sŵn Gang of Four.

Does dim sŵn cyffredin i gerddoriaeth Silent Forum. Mae'n llawn gwead, yn trip lliwgar sy'n gwneud i'r band sefyll allan i gerddoriaeth tri cord ôl-bync. Mae Silent Forum wedi cael eu disgrifio fel "Talking Heads gydag agwedd" (Buzz Magazine), yn rhannu'r un soffistigeiddrwydd a'r agwedd chwareus â "sŵn pop blaengar XTC gyda tôn newydd o Squeeze" (Destroy/Exist). Neu fel mae Silent Forum yn hoffi dweud - mae eu caneuon yn "Pynci heb fod yn pync".

Mae themau 'Everything Solved At Once' yn annisgwyl. Yn gwyro i ffwrdd o dracs parti cynhyrfus, mae'r albym yn cyffwrdd â theimladau gweithwyr swyddfa selog, hiwmor tafod-yn-y-boch ac anthemau pync gwych.

Mae'r sengl newydd 'Spin' yn gân am ddiflasrwydd bywyd person sy'n gweithio mewn swyddfa. Tra bod 'Robot' yn gân o bersbectif gweithiwr sydd o dan straen ac yn gwaeth i'w ddesg. Mae'r geiriau llwm " feel a shortage of high pressure in my life/ I need the office chair/ I need spreadsheets I hold dear/ I love coffee, I hate beer” yn efelychu gwaith bandiau pync o'r 70au a cherddoriaeth indi cynnar y 90au.

Mae caneuon eraill Silent Forum fel "How I Faked the Moonlanding" - yn gân sy'n edrych nôl ar sîn ddawnsio Simple Minds' Berlin ac sydd wedi'i ysbrydoli gan fandiau newydd fel The Horrors, tra'n cael eu dylanwadu gan LCD Sound System a The Rapture. Ar ôl rhyddhau eu sengl gyntaf, chwaraewyd y gân sawl gwaith ar Radio BBC, sy'n eironig iawn wrth ystyried geiriau'r gân "Music’s not business, we’re destined to be a local band not on the local radio." Tra bod y gân 'Pop Act' yn gân pop chwe munud sydd â grŵf twfn a thywyll a gyfansoddwyd fel ymateb i DJ a ddwedodd bod y band yn rhy ddifrifol.

Silent Forum:
SPIN

Silent_Forum
Silent Forum- SPIN

Silent Forum announce the release of their debut album ‘Everything Solved At Once’, out on 6 December via Libertino Records, and today share the angular new single Spin, accompanied by a hazy psychedelic video.

Silent Forum describe Spin as a song “poking fun at the lack of perspective people who are dissatisfied with their lives often have”, to a backdrop of repetitive grooves and angular guitar reminiscent of Gang of Four.

Yet Silent Forum’s sound isn’t straightforward. It’s a textured, technicoloured trip that separates it from punk’s three chords or post-punk’s monochrome doom. Silent Forum have been described, very fittingly, as an “uncouth Talking Heads” (Buzz magazine), sharing a sophistication and playfulness of the latter with “the progressive pop sound of XTC and the new wave idiosyncrasy of Squeeze” (Destroy/Exist). Or as Silent Forum put it, many of their songs are “punky without being punk.”

Rejecting both geographical and musical pigeonholing, the themes of ‘Everything Solved At Once’ also veer towards the unexpected. Avoiding cliched break-up or party tracks, Silent Forum’s album is in part themed around a disgruntled office worker, with an awareness of the tongue-in-cheek humour in juxtaposing corporate life lyrics with jagged punk numbers.

The new single Spin is an observation of the boredom and misery of the average office worker, whilst Robot offers a character piece written from the perspective of a jaded, stressed and deskbound employee. The bleak lyrics, “I feel a shortage of high pressure in my life/ I need the office chair/ I need spreadsheets I hold dear/ I love coffee, I hate beer”, play out over a merging of 70’s punk and early noughties jangling indie of a Good Shoes variety.

Other songs are themed on Silent Forum’s experience of being in a band, such as How I Faked The Moon Landing, an exhilarating shape-shifting track reminiscent of Simple Minds’ Berlin dance scene inspired new-wave, or more recently The Horrors, Skying-era, whilst taking influence from LCD Sound System and The Rapture. Released as the album’s first single in 2018 it ironically picked up a tonne of BBC Radio play given its lyrics: “Music’s not business, we’re destined to be a local band not on the local radio.” Whilst album track Pop Act is a 6-minute pop song with a deep dark groove, written as a two-fingered response to a DJ who called the band too serious.


Mis Awst / August 2019

Llai na' 10 mis ers rhyddhau eu halbym uchelgeisiol a llwyddiannus 'Melyn', mae Adwaith yn ôl gyda sengl sy'n gosod sylfaeni y bennod nesaf cyffrous i'r band.

Ar ôl dwy flynedd prysur yn gigio a recordio 'Melyn', cafodd Adwaith ychydig o fisoedd tawel yn gweithio ar ddeunydd newydd. Mae'r sesiwns cyfansoddi ac ysgrifennu yma'n digwydd rhwng Llundain, Caerdydd ac amgylchedd heddylchlon Taliaris, Caerfyrddin. Y gân gyntaf i gael ei ryddhau ers y sesiwns ysgrifennu hynny yw - Hey!

Yn ôl y band: "Mae Hey! yn gân am bobl yn dewis anwybyddu ffeithiau sydd o'u blaenau. Mae arweinwyr rhyngwladol yn dewis peidio gweithredu yn erbyn newid hinsawdd - ni allwn nhw anwybyddu'r ffeithiau am llawer hirach!"

Yn defnyddio riff gitar y gallai fod wedi'i gymryd o 'Star' gan Belly neu 'Dig Me Out' gan Sleater-Kinney mae'r gân yn llwyddo i adlewyrchu'r brys a'r neges amgylcheddol. Wedi'i gynhyrchu gan Steffan Pringle - mae'r sengl yma'n siwtio hyder newydd a miniog Adwaith.

Adwaith:
Hey!

Adwaith Hey!

Less than 10 months on from the release of their successful groundbreaking debut album ‘Melyn', Adwaith are back with a song that firmly sets the foundations for the next exciting chapter. After what was an intense two years of non stop giging and recording leading up to the release of Melin, Adwaith relished the quiet months away they had at the beginning of this year to work on new material. These writing sessions took place between London, Cardiff and the rural tranquility of Taliaris, Carmarthenshire. The first fruit of those productive sessions, sessions, where Adwaith had space to explore and flesh out their sound, is ‘Hey!’.

According to the band: ”Hey! is a song about people ignoring obvious facts that are right in front of them. Global leaders are not acting upon climate change and they can't ignore it for much longer!!“

’Hey!’s musical urgancy reflects the lyrical message with a riff that could have easily have tumbled from Belly’s ‘Star’ or Sleater-Kinney’s ‘Dig Me Out’. This new spiky confidence amplified by the driving production of Steffan Pringle suites them very well.


Caiff “Myfanwy” ei chyfri’ fel un o alawon harddaf a thristaf Cymru – mae trefniant cyfoes Casi Wyn yn taenu golau newydd ar draddodiadau hynafol – gan gyflwyno elfennau corawl a cherddorfaol a’u plethu’n gynnil gyda emosiwn ei llais.

Casi & The Blind Harpist:
Myfanwy

casi
Casi & The Blind Harpist Myfanwy

“Myfanwy” – once referred to as “the greatest love song of all time” is one of Wales ‘ most iconic melodies. Casi’s soulful arrangement sheds new light on an old hymn that sings of longing and love - teaming up with one of Wales’ most notable female voice choirs, Côr Seiriol – her voice offers a delicate sadness that’s both sobering and inspiring. Casi is a singer of Welsh and Irish inheritance whose remarkable voice moves effortlessly from the melancholic to the uplifting. Her musical world is both a lonely cry of the soul and an orchestral wall of sound; electric thuds and blast beats intermingle with angelic voices and Celtic mysticism.

Fused in contemporary electronic production but evoking old tales and the pristine simplicity of early Celtic nature poetry, her eclectic voice and dynamic music embody the yearning for a sense of belonging in a modern world.


Yn dilyn eu henwebiad yn y Wobr Gymreig y Flwyddyn 2017 am eu halbym cyntaf ‘Life in Analogue’ mae Cotton Wolf yn ôl gyda’u halbym newydd ‘Ofni’ fydd allan 4 Hydref ar finyl ac yn ddigidol.

Wedi’i ysgrifennu mewn cyfnod o ansefydlogrwydd mae deunydd tywyll yr albym yn plethu paranoia a gobeithio ychydig o obaith. Mae’r trac newydd gan y ddeuawd o Gaerdydd yn arddangos cynhyrchiad cryf gyda thempo cyflymach a synau electronig pur yn cyd-fynd â syniadau haniaethol, hypnotig a melodig. Tra bod rhan fwyaf yr albym yn offerynnol, mae'r trac 'Ofni' yn cynnwys prif leisydd Adwaith - Hollie Singer.

Ar ôl cyd-weithio ar sawl prosiect cerddorol gyda'i gilydd, daeth Llion Robertson a Seb Goldfinch yn ffrindiau ar ôl darganfod bod y ddau ohonynt yn dwlu ar gerddoriaeth electronig ac wrth eu bodd â cherddoriaeth ffilm a theledu. Mae'r ddeuawd yn bwriadu creu cerddoriaeth organig, clyfar a soundscapes sy'n gwneud i chi feddwl yn ddwys a dawnsio! Mae cefndir Seb mewn cyfansoddi a threfnu cerddoriaeth clasurol (Cerddorfa Cenedlaethol BBC Cymru, The Gentle Good) ac mae'r cyfuniad o waith cymysgu a chynhyrchu Llion (Super Furry Animals, Gruff Rhys, Aldous Harding a James Yull) yn arwain at ffordd unigryw a diddorol at gyfansoddi ac ysgrifennu.

Cotton Wolf:
Ofni

CottonWolfWorld
Cotton Wold Ofni

Following on from their 2017 'Welsh Music Prize' nominated debut 'Life in Analogue' Cotton Wolf are back with a brand new album. 'Ofni' (Welsh for Fear) will be released on 4 October on vinyl and digital formats.

Set against a thematic backdrop of social uncertainty, the album's arker material is simultaneously imbued with anxious paranoia and hopeful positvity. The new tracks from the Cardiff duo showcase a bolder production with faster tempos and pruer electronic sounds, alongside hypnotic, abstract and melodic ideas inherent to their previous release. Whilst the bulk of the album is instrumental, the title track features an ethereal vocal contribution by Adwaith's Hollie Singer.

Brought together through various musical projects, Llion Roebrtson and Seb Goldfinch discobered their mutual apprectiation of electronic music, as well as their love of film and TV soundtracks. Through Cotton Wolf, the pair aim to create organic, intelligent soundcapes that provoke equal measures of thoghtifulness and daceability. Seb's background in classical copmosition and arranging (BBC National Orchestra of Wales / The Gentle Good) combined with Llion's work mixing and producing (Super Furry Animals, Gruff Rhys, Aldous Harding, James Yiull) leads to an expansive, unique approach to songwriting and the wider collaborative process.


Mae Fleur De Lys yn ôl gyda sengl newydd sydd eisioes wedi plesio torfeydd ar draws Cymru yn eu gigs haf hyd yn hyn. Daw’r gân o albym newydd, sydd wedi’i hysgrifennu, a’i recordio ac yn y broses o gael ei gymysgu a’i berffeithio gan y cynhyrchydd Rich James Roberts.

Mae ‘Dawnsia’ yn gân pop roc sy’n parhau traddodiad Fleur De Lys o ryddhau traciau ewfforig a chyffrous, sydd wedi sicrhau lle’r band fel un o fandiau mwyaf poblogaidd Cymru.

I gyd-fynd a’u perfformiad ar Lwyfan y Maes, Eisteddfod Llanrwst 2019, bydd y band yn rhyddhau fideo arbennig cafodd eu ffilmio yn Tafwyl eleni gan Ffotonant (prosiect newydd cyn-ddrymiwr Sibrydion a Bob, Dafydd Nant). Ewch draw i wefan Y Selar ar y 4ydd o Awst am eich cyfle cyntaf i weld y fideo.

Hon yw’r 3ydd sengl i’w ryddhau ar label Côsh, yn dilyn ‘Sbectol’ a ‘Ti’n Gwbod Hynny’ sydd wedi eu ffrydio dros 40,000 o weithiau rhyngddynt yn barod. Dywedodd y blogiwr Barry Gruff y canlynol am Sbectol - “it’s an infectious, up-tempo and strident slice of anthemic indie-rock, fueled by a surging energy and powerful, electrifying riffs. A sublime and scintillating slice of guitar wielding sorcery”.

Fleur de Lys:
Dawnsia

fleurdelysband
Fleur de Lys Dawnsia

Fleur De Lys are back with a new single which they've been playing live to audiences all over Wales over the Summer. This single and an upcoming album which is currently being mixed with producer Rich James Roberts.

‘Dawnsia’ is a classic Fleur De Lys pop/rock anthem, following on from recent singles which has made them one of the most popular bands in Wales.

To coincide with their performance on the Maes Stage at the National Eisteddfod in Llanrwst 2019 the band will also be premiering a video from footage of their triumphant Tafwyl set earlier in the summer. The video will be premiered on Y Selars website from August 4th.

This is the third single the band have released with Recordiau Côsh following on from ’Sbectol’ and ’Ti’n Gwbod Hynny’ which have been streamed over 40000 times. The blogger Barry Gruff says of previous single ’Sbectol’ - “it’s an infectious, up-tempo and strident slice of anthemic indie-rock, fueled by a surging energy and powerful, electrifying riffs. A sublime and scintillating slice of guitar wielding sorcery."


Mae Pasta Hull yn ôl gyda'u hail albym 'Chawn Beanz' fydd allan yn ddigidol ar 2 Awst ar Recordiau Noddfa.

Albym 13 trac sydd â - yng ngeiriau'r band "gymaint o tiwns a sy' 'na o beans. Mewn geiria erill- mae o'n gorlenwi efo beans". Trac ar ôl trac sy'n dangos gallu cerddorol y band o Gaernarfon i greu'r adwaith unigryw o gerddoraieth funk, seicadelic, stoner-roc a reggae. Mae eu sengl newydd 'Boneddigion & Boneddigesau' yn snapshot o stafell recordio y brodyr Llyr Jones ac Owain Jones, llawn curiadau lleddfol y bongos, riffs hyfryd y piano, synau fuzzy y gitar a lleisiau o bron pob aelod y band yn chwerthin, canu, rapio a siarad.

Yn debyg i'r albym ddwethaf 'Achw Met', cawn gyfanwaith arbennig o dracs di-ddiwedd a geiriau doniol, chwareus a thafod yn y boch - rhywbeth sydd erbyn hyn yn nodweddiadol i unrhywbeth y mae'r pumawd yn rhyddhau drwy Recordiau Noddfa. O 'Death Caeath-Row' sy'n cynnwys riff gitar fydd yn llwyddo i aros yn eich pen tan berfeddion y bore i 'Smocio yn yr Haul' sy'n cymryd dylanwadau amlwg gan Super Furry Animals a The Bryan Jonestown Massacre mae'r albym yma'n un sydd am eich llorio â chreadigrwydd cerddorol.

Pasta Hull:
Boneddigion & Boniddegesau

Pasta Hull Boneddigion & Boniddegesau

Pasta Hull are back with their second album 'Chawn Beanz' which will be digitally released on 2 August on Noddfa Records.

A 13 track heavy album which - as the bands says "as many tunes as there are of beans. In other words - it is overflowing with beans". Track after track which showcases the Caernarfon based band's musical ability to create the unique collision of funk, rock, pscyhadelia, stoner-rock and reggae. Their new single 'Boneddigion & Boneddigesau' is a snapshot of brothers Llyr Jones and Owain Jones' recording room, full of bongo pulses, lovely piano riffs, fuzzy guitars and snipits of almost every member of the band laughing, singing, rapping or talking.

Similar to their last album 'Achw Met' we see a special collection of endless and never ending tracks with witty, playful and clever lyrics - something that is now typical of anything the band release through Noddfa Records. From 'Death Caeath-Row' which includes a guitar riff that will stick in you head until the early hours of the morning to 'Smocio yn yr Haul' which is obviously influenced by bands like Super Furry Animals and The Bryan Jonestown Massacre, this album will bombard you with musical creativity.


Mis Gorffenaf / July 2019

12 mlynedd ers rhyddhau Moelyci – albwm a ystyrir ymysg clasuron y Gymraeg – mae Steve Eaves yn ei ôl gydag albwm newydd sbon; Y dal yn dynn, y tynnu’n rhydd.

Casgliad o ganeuon unigol yw’r albwm a phob cân wedi ei hysgogi gan ryw syniad gwahanol neu deimlad gwahanol. Yng ngeiriau Steve: ‘Dim ond ar ôl cyfansoddi hyn a hyn o ganeuon unigol bydda i’n meddwl wedyn pa rai sydd rywsut yn ‘perthyn efo’i gilydd’ o ran eu themâu, eu naws a’r teimlad sydd ynddyn nhw, a ballu. A dyna sut mae cynnwys pob albwm yn dŵad yn amlwg imi. Felly fydda i byth yn mynd ati i ‘greu albwm’ – dim ond cyfansoddi caneuon. Mae’r broses o roi albwm at ei gilydd yn dŵad wedyn.’

Adnabyddir Steve Eaves fel un o fawrion y sin gerddoriaeth Gymraeg ac mae wedi hen sefydlu ei hun fel un sydd â dawn ddigamsyniol o drin geiriau a’u priodi’n berffaith gyda cherddoriaeth, a gwelir hynny ar waith eto yn yr albwm hwn. Fel yr awgryma’r teitl, mae yma ddal yn dynn ar brofiadau, emosiynau a theimladau ond caiff y cwbl eu tynnu’n rhydd a’u datgymalu hefyd. Daw’r teitl o’r gân ‘Ffair Wagedd’, sy’n ymddangos ar yr albwm. Fel yr esbonia Steve wrth egluro ei arwyddocâd:

‘Beth bynnag mae’r teitl yn ei olygu i chi, wel dyna ydi’r ystyr. Byddwch chi’n gwybod yn well na mi be’ mae’r teitl yn ei olygu ar ôl ichi wrando ar y caneuon. Chi sy’n agor y drws wrth wrando, toes gennyf i ddim goriad iddo. Ond wrth gwrs mae gen i fy syniadau fy hun amdano hefyd. Dros y blynyddoedd dwi wedi sylwi ar un patrwm arbennig mewn bywyd. Yn ein calonnau ’dan ni i gyd am afael yn dynn yn y pethau ’dan ni’n eu caru – partner, cariad, babi, ffrind, ci, mam a thad, iechyd da, rhyw dynerwch, rhyw deimlad braf, dyddiau da llawn hwyl, y nosau tawel arbennig, llawn sêr. A ’dan ni i gyd wedi teimlo’r golled yn hegar iawn pan mae’r pethau ’ma yn darfod, neu’n tynnu’n rhydd, neu’n cael eu tynnu’n rhydd oddi wrthon ni, neu’n gollwng eu gafael arnon ni. Mae pawb yn gwybod am hyn – bydd pawb yn ei brofi yn hwyr neu’n hwyrach – tydi o ddim yn beth cymhleth. Ond dwi’n dallt ac yn teimlo y patrwm yma cymaint yn fwy ar ôl ei brofi llawer o weithiau. Dwi’n meddwl bod nifer o’r caneuon wedi codi o’r profiadau hynny. Ond mae’n ddigon posibl bydd pobl eraill yn dallt y caneuon a’r teitl yn llawer gwell na mi, fel dwi di profi cymaint o weithiau o’r blaen.’

Steve Eaves:
Fel Ces i Ngeni i'w Wneud

Steve Eaves Fel Ces i Ngeni i'w Wneud

12 years since the release of Moelyci - an album which is considered a Welsh classic – Steve Eaves, and his band ‘Rhai Pobl’ (Some People), are back with a new album Y dal yn dynn, y tynnu’n rhydd (The tight hold, the pull free)

The album is a collection of individual songs all inspired by various particular ideas or feelings. In Steve’s own words: “Only after composing numerous individual songs do I think which ones ‘relate’ to one another in terms of themes, nuance, and the feelings embedded in them. And that is how the content of each album becomes clear to me. I never set out to ‘create an album’ – only to compose songs. The compilation process comes after.”

Steve is well known as one of the stalwarts of the Welsh music scene and has long established himself as a composer with an unquestionable talent to mould and marry lyrics perfectly to memorable tunes, and this album, once again, showcases this talent. As the title suggests, there is a tight hold on experiences, emotions and feelings, but they can also pull free and be dismembered. The title is derived from one of the songs on the album, ‘Ffair Wagedd’ (The Vainness Fair). As Steve explains in his analysis of the meaning of the title:

“What ever the title means to you, well that’s the meaning. You will know better than me what the title means after you’ve listened to the songs. You unlock the door by listening – I don’t have a key. Of course, I have my own theories as well. Over the years I have noticed one particular pattern in life. In our hearts, we all hold tight onto the things we love – partners, love, babies, friends, mothers and fathers, dogs, good health, a tenderness, warm feelings, fun filled days, peaceful starry nights. And we have all felt the wrenching loss when these are lost, or pull free, or are pulled free from us, or release their hold on us. We all know this – and are bound to experience it sooner or later – it’s not complicated. But I understand and feel the pattern so much more after experiencing it many times. I think that many of the songs have arisen from these experiences, but it’s possible that others will understand the songs and title much better than me, as I have experienced before.”


Yn dathlu ei bumed flwyddyn yn y byd adloniant Cymraeg a llwyddiant ei ganeuon bachog a hynod boblogaidd ar draws y wald fel 'Loris Mansel Davies', 'A470 Blues' a 'Ni'n Beilo Nawr' mae'r dyn o Gwmfelin Mynach yn ôl gydag albym newydd sy'n dod â sŵn newydd sbon i'r sîn canu gwlad ac adloniant gwledig yng Nghymru, dyma 'Cadw'r Slac yn Dynn'.

Yn dilyn taith i Nashville, Tennessee mae sŵn y caneuon wedi datblygu gan gynnwys y ffidlwr amryddawn Patrick Rymes o'r band gwerin Cymraeg 'Calan' a phiano 'honky tonk' gan John Willims o fand Bryn Fôn.

Bydd y Welsh Whisperer yn brysur yn gigio yn y misoedd nesaf, rhywbeth arferol i un o artistiaid prysuraf y byd adloniant Cymraeg. Mae nifer o sioeau a'r ystod eang o ardaloedd mae'n eu hymweld â nhw yn brawf i boblogrwydd y 'Mansel Davies Man' i bobl o bob oed ar hyd a lled Cymru.

Mewn neuadd, sied, theatr neu ar gefn trelar, os oes hwyl i gael bydd y Welsh Whisperer yna yn ogystal ag ar y radio neu yn ymddangos ar y teledu.

Dyma'r bedwerydd albym i'r Welsh Whisperer a'r cyntaf ar Recordiau Hambon. Mae'r albym ar gael ar CD yn eich siopau lleol nawr, ar welshwhisperer.cymru ac yn ddigidol i'w phrynu a'i ffrydio ar draws y byd.

Welsh Whisperer:
Cadw'r Slac yn Dynn

WelshWhisperer
Welsh Whisperer Cadw'r Slac yn Dynn

In his fifth year in Welsh entertainment and following the success of his ever popular and catchy songs like 'Loris Mansel Davies', 'A470 Blues' and 'Ni'n Beilo Nawr', the Carmarthenshire man from Cwmfelin Mynach is back with an album that offers a brand new sound to the country music scene in Wales with 'Cadw'r Slac yn Dynn' (Keep The Slack Tight).

Following a trip to Nashville, Tennessee the sound has developed and tracks include the renowned fiddler Patrick Rymes of Welsh folk pioneers 'Calan' and honky tonk piano from Bryn Fôn's pianist, John Williams.

The Welsh Whisperer will be busy gigging in the coming months, this has become standard in recent years for one of the busiest artists in Welsh entertainment. The number of shows and different areas visited are proof of the 'Mansel Davies Man' popularity across the country to audiences of all ages. In the hall, shed, theatre, or on a trailer, if there's fun to be had, the Welsh Whisperer will be there, as well as on the radio or on your television screen.

This is the Welsh Whisperer's fourth offering and the first on Recordiau Hambon Records. The album is available on CD from your local Welsh music shop, to order from welshwhisperer.cymru and to purchase and stream digitally across the world.


Braint yw cyhoeddi y bydd Label Recordiau I KA CHING yn ail-ryddhau EP chwedlonol Y Cyrff - ‘Yr Atgyfodi’ ar gyfer Eisteddfod Genedlaethol Sir Conwy 2019, a hynny union ddeg mlynedd ar hugain ers ei rhyddhau am y tro cyntaf yn Eisteddfod Llanrwst 1989.

Eisteddfod 1989, ac mae Y Cyrff yn crwydro’r maes yn dosbarthu copïau o’u record feinyl 12 modfedd ‘Yr Atgyfodi’. Roedd hi’n hollol amlwg mai yn eu tref enedigol y dylid ei rhyddhau ac yn y deng mlynedd ar hugain sydd wedi gwibio heibio, mae’r caneuon yr un mor berthnasol ac yn sgrechian i gael eu hail-ryddhau ar feinyl eto ar gyfer Eisteddfod 2019. Meddai Mark Roberts (Y Cyrff, Catatonia, Y Ffyrc, Sherbert Antlers, MR), prif-leisydd y band; “Yn fy marn i dyma uchafbwynt recordio’r band - pum cân sy’n llwyddo i drosglwyddo emosiwn amrwd y set byw ar feinyl”.

Yn sicr, does dim angen cyflwyniad i un o’r traciau’n enwedig - ‘Cymru, Lloegr a Llanrwst’ - cân sy’n gorlifo o hyder ac sy’n hudo’r gwrandawr i gyd-ganu’r gytgan enwog. Ac yna ceir pedwar trac anfarwol arall, ‘Y Boddi’, ‘Cofia Fi’n Ddiolchgar’, ‘Cerdda Efo Fi Mewn Distawrwydd’ ac ‘Weithiau/Anadl’. “Y gwir amdani yw bod pob un o’r caneuon ar y record yn dystiolaeth o’r angerdd a’r emosiwn oedd Y Cyrff yn gallu ei gyfleu yn eu perfformiadau byw gan gyrraedd uchafbwynt gyda’r gân olaf ‘Weithiau/Anadl’.” meddai Toni Schiavone. “Nid casgliad syml o ganeuon roc sydd gyda ni fama, ond mynegiant o ddwyster emosiynol dwfn.”

Ym mhob un o’r caneuon mae ‘na sefyllfaoedd, delweddau a geiriau grymus o gofiadwy. Dyma EP sy’n parhau i fod yn berthnasol ac mae ei hail-gyflwyno i’r byd yn ffordd o ddathlu cyfraniad amhrisiadwy Y Cyrff i sîn gerddorol Cymru a thu hwnt. Dyma atgyfodiad ‘Yr Atgyfodi’.

Y Cyrff:
Yr Atgyfodi

Y Cyrff Yr Atgyfodi

I Ka Ching Records are proud to announce the reissue on vinyl of the legendary EP from Y Cyrff - ‘Yr Atgyfodi’ - which will be released at the Eisteddfod Gendlaethol Sir Conwy 2019, exactly 30 years since the first issue was released at the Llanrwst Eisteddfod in 1989.

It’s at The Eisteddfod in 1989 that Y Cyrff were wandering around the site selling copies of the record on vinyl. It was completey natural to launch the original record in their birth town and 30 years later the songs still stand up in their own right and deserve to be celebrated again as the Eisteddfod returns to the area in 2019. Mark Roberts ( Y Cyrff, Catatonia, Y Ffyrc, Sherbert Antlers, Mr ) , the lead singer from the band says “In my opinion this record is the highlight of Y Cyrff's output - five songs which manage to capture the raw energy of our live shows”.

There is no need for an introduction to the tracks, especially ‘Cymru, Lloegr a Llanrwst’. The remaining four tracks on the EP are equally as breathtaking - ‘Y Boddi’, ‘Cofia Fi’n Ddiolchgar’, ‘Cerdda Efo Fi Mewn Distawrwydd’ and ‘Weithiau/Anadlu’. Toni Schiavone says “The truth is that all the songs on the record capture the emotion and energy that Y Cyrff created at live shows, encapsulated by the last song on the record ‘Weithiau/Anadl’. This isn’t a straight forward collection of rock songs, but an expression of a deep emotional energy unique to the band”.

This EP continues to be relevant to this day, and to be given the opportunity to reissue and reintroduce it to the world on vinyl is a celebration of Y Cyrff’s priceless contribution to the Welsh language music scene and beyond.



Warning: Parameter 2 to qtranxf_postsFilter() expected to be a reference, value given in /home/parallel/public_html/wp-includes/class-wp-hook.php on line 324

Pyst logo

]]>
Gai Toms a’r Banditos: Orig- Adolygiad gan Huw Dylan Owen https://parallel.cymru/gai-toms-ar-banditos-orig/ Mon, 02 Sep 2019 16:40:59 +0000 https://parallel.cymru/?p=23007
Warning: Parameter 2 to qtranxf_postsFilter() expected to be a reference, value given in /home/parallel/public_html/wp-includes/class-wp-hook.php on line 324

Warning: Parameter 2 to qtranxf_postsFilter() expected to be a reference, value given in /home/parallel/public_html/wp-includes/class-wp-hook.php on line 324

Wyt ti'n hoffi pêl-droed neu reslo? Neu gerddoriaeth? Dyma adolygiad o albwm newydd Gai Toms - gwrando (a darllen!) hanfodol!

Do you like football or wrestling? Or music? Here's a review of Gai Toms' new album - essential listening! (and reading!)

Prin yw albymau cysyniadol yn y Gymraeg. Bu’r Bardd Anfarwol gan y Gentle Good ychydig flynyddoedd yn ôl, Y Dydd Olaf gan Gwenno, Diwrnod i’r Brenin gan Geraint Jarman, ac heb anghofio ail hanner M.O.M. gan Eliffant nôl yn 1979. Wrth i ni lawr-lwytho mwy a mwy o gerddoriaeth mae tueddiad i wrando ar ganeuon unigol y dyddiau hyn yn hytrach nag albwm ar ei hyd, ond i werthfawrogi hon yn iawn mae angen gwrando arni o’r dechrau i’r diwedd.

Mae Gai Toms gyda’i albwm newydd, Orig, wedi llwyddo i greu albwm gysyniadol wych.

Mae’n rhannu hanes bywyd Orig Williams, y Cymro balch, y pel-droediwr, y reslar, a’r asiant wreslo merched, o’i ddyddiau cynnar ger y Migneint, i’w gyfnod yn y fyddin, at chwarae pêl-droed (a’i ffug-enw ‘Tarw Nefyn’), at ymladd mewn bwth ymladd y ffair, ac ymlaen i fod yn El-Bandito, y reslar o Gymro. Mae gwrando ar yr albwm fel gwylio ffilm a’r hanes yn datblygu o gân i gân.

Aeth Gai ati i greu ar gyfer yr hanes ac mae’r caneuon i gyd yn dilyn steil yr oes a’r sefyllfa. Felly cawn biano honci tonc a hwyl ar Reu Reu Reu/Tarw Nefyn, seiniau band pres y ffair ar Bwth Mickey Kiely, a rhyw naws gwerin/Pogues ar Y Cylch Sgŵar. Mae’r nawsau amrywiol yn gweddu i’r dim, gyda’r faled Marwnad y Pehalwan yn hoe yng nghanol bywyd yr albwm.

Ar y diwedd un cawn lais Orig ei hun yn galw “Cymru Am Byth!” cyn i ni gael trymped Mecsicanaidd unig yn canu Marwnad yr Ehedydd.

Felly, dyma gyfanwaith ac efallai yn uchafbwynt ar waith Gai Toms hyd yma. Mae’n sicr yn sefyll ochr yn ochr â’r Eira Mawr o 2006. Ond mae mwy! Dyma un o’r achlysuron hynny lle mae prynu’r CD yn well na lawrlwytho gan fod y cyfan yn ychwanegu at y profiad. Cawn luniau o’r reslar yn ymaflyd codwm, un o Gai yn dynwared Orig (byddai’n gwneud ymladdwr da mae’n siŵr!) ac yn ein herio am ffeit, a chawn lyfryn o’r geiriau ac ychydig o’r hanes. Cawn hefyd wybod mai Tara Bethan (merch Orig) sy’n canu llais cefndir ac mai clwb pêl-droed Nantlle Vale yw’r côr!

Albwm i godi hwyl, i godi hiraeth, i arwain drwy hanes bywyd. Uffar o hanes, uffar o albwm. Gwrando hanfodol.

Fersiwn dwyieithog / Bilingual version

Prin yw albymau cysyniadol yn y Gymraeg. Bu’r Bardd Anfarwol gan y Gentle Good ychydig flynyddoedd yn ôl, Y Dydd Olaf gan Gwenno, Diwrnod i’r Brenin gan Geraint Jarman, ac heb anghofio ail hanner M.O.M. gan Eliffant nôl yn 1979. Wrth i ni lawr-lwytho mwy a mwy o gerddoriaeth mae tueddiad i wrando ar ganeuon unigol y dyddiau hyn yn hytrach nag albwm ar ei hyd, ond i werthfawrogi hon yn iawn mae angen gwrando arni o’r dechrau i’r diwedd.Welsh language concept albums are rare. The Gentle Good released Y Bardd Anfarwol a few years ago, Gwenno’s Y Dydd Olaf, Diwrnod i’r Brenin by Geraint Jarman, not to forget the second half of M.O.M. by Eliffant back in 1979. As we download more and more music there’s a tendency to listen to single songs these days rather than listening to the whole album, but to appreciate this one properly one needs to listen from start to finish.
Mae Gai Toms gyda’i albwm newydd, Orig, wedi llwyddo i greu albwm gysyniadol wych.Gai Toms, with his new album, Orig, has managed to create a brilliant concept album.
Mae’n rhannu hanes bywyd Orig Williams, y Cymro balch, y pel-droediwr, y reslar, a’r asiant wreslo merched, o’i ddyddiau cynnar ger y Migneint, i’w gyfnod yn y fyddin, at chwarae pêl-droed (a’i ffug-enw ‘Tarw Nefyn’), at ymladd mewn bwth ymladd y ffair, ac ymlaen i fod yn El-Bandito, y reslar o Gymro. Mae gwrando ar yr albwm fel gwylio ffilm a’r hanes yn datblygu o gân i gân.He shares with the listener Orig Williams’ life story, the proud Welshman, the footballer, the wrestler, the female wrestling agent, from his early days near the Migneint, to his period in the army, to playing football (with the nickname ‘Tarw Nefyn’ [The Bull of Nefyn]), to fighting in fairground fighting booths, and onward to being El-Bandito, the Welsh wrestler. Listening to the album is like watching a film with the history developing from song to song.
Aeth Gai ati i greu ar gyfer yr hanes ac mae’r caneuon i gyd yn dilyn steil yr oes a’r sefyllfa. Felly cawn biano honci tonc a hwyl ar Reu Reu Reu/Tarw Nefyn, seiniau band pres y ffair ar Bwth Mickey Kiely, a rhyw naws gwerin/Pogues ar Y Cylch Sgŵar. Mae’r nawsau amrywiol yn gweddu i’r dim, gyda’r faled Marwnad y Pehalwan yn hoe yng nghanol bywyd yr albwm.Gai created for the history and the songs all follow the style of the time and situation. Therefore, we have honky-tonk piano and fun on Reu Reu Reu/Tarw Nefyn, the fairground’s brass band on Bwth Mickey Kiely, and a folk/Pogues feeling to Y Cylch Sgwâr. The different ambience to each song fits nicely, with the ballad Marwnad y Pehalwan giving a break halfway through this lively album.
Ar y diwedd un cawn lais Orig ei hun yn galw “Cymru Am Byth!” cyn i ni gael trymped Mecsicanaidd unig yn canu Marwnad yr Ehedydd.Towards the end we here Orig himself calling “Cymru am Byth!” [Wales Forever!] before we have a Mexican style trumpet solo playing the folk song Marwnad yr Ehedydd.
Felly, dyma gyfanwaith ac efallai yn uchafbwynt ar waith Gai Toms hyd yma. Mae’n sicr yn sefyll ochr yn ochr â’r Eira Mawr o 2006. Ond mae mwy! Dyma un o’r achlysuron hynny lle mae prynu’r CD yn well na lawrlwytho gan fod y cyfan yn ychwanegu at y profiad. Cawn luniau o’r reslar yn ymaflyd codwm, un o Gai yn dynwared Orig (byddai’n gwneud ymladdwr da mae’n siŵr!) ac yn ein herio am ffeit, a chawn lyfryn o’r geiriau ac ychydig o’r hanes. Cawn hefyd wybod mai Tara Bethan (merch Orig) sy’n canu llais cefndir ac mai clwb pêl-droed Nantlle Vale yw’r côr!So, here’s a fully rounded album which may be Gai Toms’ best work to date. It certainly sits next to Yr Eira Mawr of 2006. But there’s more! Here’s one of those situations where purchasing the actual CD is better than downloading as it adds to the experience. We have photos of the wrestler fighting, one of Gai imitating Orig (he’d make a good wrestler I reckon!) spoiling for a scrap, and we have a booklet of words and some history. We also find out that Tara Bethan (Orig’s daughter) sings backing vocals and that the choir is Nantlle Vale football club!
Albwm i godi hwyl, i godi hiraeth, i arwain drwy hanes bywyd. Uffar o hanes, uffar o albwm. Gwrando hanfodol.An album of fun, and of ‘hiraeth’, to lead us through a life story. Hell of a story, hell of an album. Essential listening.

 

sainwales.com/cy/store/sain/sain-scd28091 sainrecords / gaitoms

Gai Toms ag Orig Williams


Huw Dylan Owen yw awdur y llyfr Sesiwn yng Nghymru, sydd yn gyfrol o ysgrifau difyr ac unigryw ar fyd sesiynau gwerin yng Nghymru.

Huw Dylan Owen is the author of the book Sesiwn yng Nghymru, which is an entertaining and unique collection of articles dealing with the folk sessions in Wales.

Sesiynau gwerin misol yn Abertawe: Monthly folk sessions in Swansea: cyrfe

 

Llwytho i Lawr fel PDF

]]>
NINNAU: The North American Welsh Newspaper https://parallel.cymru/ninnau/ Tue, 20 Aug 2019 06:31:20 +0000 https://parallel.cymru/?p=22922

NINNAU is the North American Welsh newspaper, published bi-monthly, with 28 comprehensive pages of news, articles, reviews and what's on calendars. Its contributors include many Welsh-heritage North Americans, Welsh ex-pats and some notable names still living in Wales.

Print and digital subscription rates are very reasonable, and this article gives you a small taste of the items published. It works in partnership with the Welsh North American Association and the annual North American Festival of Wales.

Ontario Welsh Festival, London, Ontario, April 26–28

by Hefina Phillips

Even non-Welsh people are totally familiar with the fact that we are famous for our male voice choirs. Everyone is aware of names such as Treorchy, Pontarddulais, Morriston and Godre’r Aran, but how many of you, prior to this weekend, had heard of Côr Meibion Machynlleth? Well, you are excused, as they are very new on the choral scene. When I first heard them at the National Eisteddfod in Abergavenny in August 2016 I discovered that they had only recently been formed in order to compete in the National Eisteddfod at Meifod, which is in the area where they all live.

You will need to check your map of Wales to confirm exactly where that is. First, find the town of Machynlleth, then search the surrounding rural area for villages with lovely sounding names such as Aberhosan, Glantwymyn, Commins Coch, Llanbrynmair or just simply Llan. You are now well and truly in rural Wales, therefore you will not be surprised to learn that the majority of these choristers are farmers.

Another extraordinary fact is that many of these choristers are in their 30s—so utterly refreshing when we think of members of male voice choirs in Wales as being quite elderly (or, at least, I confess that I do.)

Their conductor, Aled Myrddin, (a teacher of Physical Education) and who has a superb solo voice, was approached by a group of would-be choristers back in 2014 and asked if he would form a choir. And the rest is history! From the get-go they made a huge name for themselves, winning second prize in their very first competition. Check their website or their Face Book page for more details!

Were we pleased with them? I can honestly report that we were beyond DELIGHTED!

The weekend began, as usual, with the Noson Lawen on Friday evening, and, of course, “the boys” participated. As soon as we heard their opening number we knew we had made the best choice in inviting them to be this year’s guest choir. Such is the calibre of the choir that they have several soloists, the most famous being Aled Wyn Davies, one of the Three Welsh Tenors and whom you will hear in Milwaukee with Rhys Meirion and Aled Hall. Aled Wyn (yes, he is a farmer!) and his friend Aled Griffiths (notice how many Aleds there are??) sang a hysterically funny and clever duet “O Ble Cest ti'r Ddawn..?” What had us in stitches? The two of them managed to deliberately sing every note off key, without cracking a smile once—an extremely difficult achievement.

There were also several home grown items, such as a song of welcome to the choir by Mairwen Thornley, songs by Merched Dewi, Merched Ottawa, Meriel Simpson, and Sheryl Clay, to name but a few. Alan Thomas played a solo on the piano. It was a great start to the weekend.

As usual Saturday was busy, busy, busy, starting with the Annual General Meeting presided over by Meriel Simpson. We were delighted to welcome Christine McSorley to the board of directors. Vice President is Dr. Geraint Lewis of Ottawa. Meriel remains as president for another year.

After the AGM there was a Welsh workshop for beginners, immediately followed by Welsh movies, arranged by Alison Lawson and facilitated by David Jeans.

The winner of this year's Gold Award was Donna Morris. Her many achievements were lauded and after Alison Lawson presented Donna with the award, Donna was serenaded by Merched Dewi and greeted by her friend Sheryl Clay. Well done, Donna. The award was truly deserved.

Then on to St Andrew’s First United Church for a musical feast. What a beautiful church—and the acoustics are superb. As stated previously, but cannot be overemphasized, the choir was excellent and everyone commented on how much they enjoyed the concert. Diolch o galon, fechgyn.

On Sunday morning we shared the service with the congregation of St Andrew’s First United and were welcomed warmly by their minister, Rev. Michelle Down. Our president, Rev. Meriel Simpson, introduced the service and an inspirational sermon was delivered by our own Rev. Dr. Cerwyn Davies.

Aled Myrddin introduced the hymns and led the singing with gusto. Along with our own Alan Thomas at the organ, the wonderful acoustics, Aled’s enthusiastic conducting, and the splendid backing of Côr Meibion Machynlleth, it was a gymanfa to remember.

A huge Thank You to everyone who worked so hard to make the Festival such a success. It certainly was a weekend to remember.

Ninnau 2019 photos


 

Blodwen: The first Welsh-language opera given US premiere

by Brooke Martin

Blodwen, composed by Joseph Parry in 1878, was given its US premiere in Billings, Montana on May 10th, 2019 by the Rimrock Opera Foundation and NOVA Center for the Arts.  As Wales’s first opera in its native language, Blodwen holds special significance to the Welsh language.  In writing the opera, Parry proved that Welsh was a flexible, modern language that could be used in one of the most popular and elite forms of entertainment at the time, opera.  In its day, Blodwen was very popular in Wales.  Parry took it on tour across Wales on several occasions, and by 1896, it is estimated to have been performed over 500 times.  After Parry’s death, however, the number of performances declined sharply, and the opera fell into relative obscurity.  The opera’s plot takes place in 14th century Wales during one of the many wars between Wales and England and is backdropped with the budding romance between Blodwen and Sir Hywel Ddu.  The music is full of vigour and Welsh patriotism, with Welsh folk melodies woven in throughout the opera.  However, it is musically inconsistent from one scene to the next, with the musical style ranging from Mozart to Verdi to Handel.  The wedding waltz, for example, is obviously modeled after Johann Strauss II, yet the popular Welsh tune, ‘Men of Harlech’, makes an appearance in both the Verdi-like overture and the final choral fugue reminiscent of Handel.  The plot is likewise historically inaccurate, but entertaining nonetheless.

Dulais Rhys
Dulais Rhys

Parry’s original orchestration is haphazard at best, since it was created to accommodate the odd assortment of instruments that Parry’s musicians had access to in the small villages of Wales of the 19th century.  Dulais Rhys created both a full and chamber orchestra arrangement of the opera that better suits the expectations of modern audiences.  This production, using the chamber orchestra edition, is quite possibly the first time Blodwen has received a full staging complete with sets and costumes.  In Parry’s day it was performed in chapels and village halls with little to no adornments, and the last time the opera was performed (1978), it was just a concert version.

Most of the lead singers in this production were professionally trained American opera singers, but there were two Welsh singers in this production as well: Nerys Jones as Lady Maelor and Jeremy Huw Williams as Arthur.  Jones nearly stole the show with her rich melodic voice.  Being a native speaker of Welsh, she easily put meaning behind the lyrics which shone through even if one did not understand Welsh.  Jeremy Huw Williams likewise gave a strong and emotional performance.  Of the American lead singers, Scott Wichael, who performed in the role of Sir Hywel Ddu, was by far the best.  His strong tenor voice captivated the audience and his Welsh diction was equally as strong as the native speakers.  Douglas Nagel, the baritone who sang the role of Iolo the bard, was also very good, but perhaps a bit over emphatic of the hard Welsh consonants.  Janie Sutton, in the lead role as Blodwen, had a graceful voice, but at times had difficulty cutting across the 13 piece orchestra and was sometimes overpowered by the other singers on stage.  Meanwhile, Kate Meyer gave an excellent performance in the role of Elen, displaying both dramatic flair and clarity in the lyrics.  The amature chorus, while small, was impressive, and their Welsh pronunciation was correct and understandable, no doubt to the hard work they put in prior to the performance.

Considering the small budget, this was an excellent production of a little known opera with special significance to Welsh language and culture.  To see Americans enthusiastically taking up the challenge of performing Wales’ first opera in Welsh was truly inspiring.  This performance surely would have make Joseph Parry proud!


 

Sir William Vaughan’s Cambriol- The First Welsh Colony In The New World

Sir William Vaughan’s Cambriol

Captain John Mason’s map 1625 – First English map of Newfoundland
Cambriol at upper left

Sir William Vaughan’s Cambriol

Pottery from Buckley, North Wales (1720 – 1775)

Sir William Vaughan of Golden Grove, Carmarthenshire was a pioneering but little appreciated Newfoundland colonist in the early 17th century. The Sir William Vaughan Trust based in St. John’s and Trepassey, Newfoundland is a Not for Profit corporation established in 2013 to shed light on Vaughan’s  New World venture which he named “Cambriol”, Latin for Wales.

The Trust has conducted documentary research on both sides of the Atlantic and professional archaeological digs in the Trepassey area searching for evidence of Vaughan’s Cambriol.

Our digs have already produced pottery evidencing a 17th and 18th century trade linking Trepassey to Italy, Spain, Germany, North Devon, the English Midlands and to Wales.

The Trust’s 2017 dig on Trepassey’s Lower Coast produced the distinctive black glaze on red paste pottery from Buckley, North Wales dating from 1720 to 1775 which importantly demonstrates a continuing Welsh – Newfoundland connection some 100 years after Vaughan.

Indeed, the pioneering Welsh role seems still reflected in the large number of Welsh family names in Newfoundland today. But here’s the rub - we have reached a point in our research when funds considerably in excess of our resources will be needed to finance the task at hand.

The ad below is our call for support from the wider New World Welsh diaspora. Here is our case.

By the close of the 16th century, Welsh merchants and seafarers, directly and through Bristol, were trading into Newfoundland, bringing back salt cod and forest products (from logs to fir seedlings). During the early 17th century, Welsh Captains Thomas Button and Thomas James were exploring the eastern Arctic north of Newfoundland searching for a way to China.

And in 1616, in the most impressive early Welsh New World venture, Sir William Vaughan acquired a block nearly quarter the size of Wales on Newfoundland’s Avalon Peninsula for his Cambriol Colony  - sending over an unknown number of Welsh families until he was dispossessed by Charles I in 1637.

Long dismissed as a “failure”, Sir William’s Cambriol can now be seen as part of the continuous and prominent role that the Welsh played in 17th Century Newfoundland at a time when that “fishing station” was central to the creation of the British Empire.

A graduate of Jesus College Oxford (and of Vienna Law Faculty), Vaughan published profusely on religion, philosophy, law, agricultural innovation, medicine (including a medical guide for Cambriol settlers) and Welsh rural social conditions. He had many contacts amongst westward looking explorers and investors. Yet literally none of his personal papers are “known to exist”.

Recently, respected English historian Lizzie Cunningham tracked the evolution of the British Empire through the lens of food production in her captivating “The Taste of Empire” (Basic Books). In it, she exposed the fishy roots of English wealth by detailing Newfoundland’s role noting “The importance of the Newfoundland fish trade in laying the foundations of the British Empire is frequently overlooked.” Most history, as written, reflects that forgetfulness.

So keen scholarship will be required to track Sir William - a forgotten man from a forgotten era. But surely this is a fascinating subject and of interest to “New World” specialists in history, archaeology and geography.

A Trust project initiated in the fall of 2018 shows the potential for uncovering “new” Vaughan material. Of all of Vaughan’s works, the most intriguing may be his Cambrensium Caroleia published in 1625 in honour of the marriage of Charles I to Henrietta Maria of France. It also contains the first known copy of Captain John Mason’s pioneering map of Newfoundland on which the Cambriol portion is endowed with South Wales place names.

On Mason’s map, Trepassey is marked as “Colchos” -  the home of a “Golden Fleece” in vast schools of cod – or as Vaughan called them – “Neptune’s sheep”. Framed as a 70 page poem, alternately lavishing praise on the King and Queen and then on the virtues of Cambriol, it is slick propaganda. It is a work often listed - but likely very seldom read – as it was published in Latin and an English translation is apparently unavailable.

But not for long, as the Classics Department at Memorial University in St. John’s, Newfoundland, aided by a small grant from the Sir William Vaughan Trust, has a team at work translating this Early Modern gem.

Further projects will focus on identified highly prospective archives in Wales and England and the many archaeological sites on the Lower Coast and other areas of Trepassey Harbour that deserve digs.

We need your support to continue this work. Please read our ad and visit our GoFundMe site: GoFundMe.com/WelshNewfoundland

Diolch yn fawr iawn.


 


Shelley Hughes @ Parallel.cymru:
Llywodraeth Cymru yng Ngogledd America / Welsh Government in North America

Shelley Hughes- Welsh Government in Washington

]]>
The Joy Formidable: Lansio’r Gŵyl Aruthrol / Launching the Formidable Festival https://parallel.cymru/the-joy-formidable/ Mon, 19 Aug 2019 09:19:18 +0000 https://parallel.cymru/?p=22899

Band roc o'r Wyddgrug yw'r Joy Formidable sy'n canu yn ddwyieithog ac yn teithio'r byd yn rheolaidd. Ddim yn fodlon â bod yn boblogaidd iawn o hyd 10 mlynedd ar ôl ffurfio, maen nhw'n lansio gŵyl yn Tramshed Caerdydd ym mis Tachwedd- Gŵyl Aruthrol. Yma mae Ritzy, Rhidian a Matt yn ateb rhai o gwestiynau Parallel.cymru...

The Joy Formidable are a rock band from Mold who sing bilingually and regularly tour the world. Not content with still being very popular 10 years after forming, they are launching a festival at Cardiff Tramshed in November- Formidable Fest. Here Ritzy, Rhidian and Matt answer some of Parallel.cymru's questions...

Beth ydy eich treftadaeth Gymreig yn golygu i chi?
Mae tyfu fyny yng Ngogledd Cymru wedi cael effaith mawr arnom fel pobl ac felly artistiaid. Fel ma hi i bawb wrth gwrs mae dy gynefin a dy ddiwylliant yn rhan o beth sy’n rhoi dy lais unigryw i ti a dwi’n teimlo hi’n bwysig i dalu sylw yn ôl at hynny yn enwedig yng Nghymru lle mae ymdrech fawr wedi gorfod bod i gadw'r iaith a mwy yn fyw. Dyna pam hefyd ddechreuom ein label Aruthrol i roi sylw i’r dalent grêt sgennom ni yng Nghymru.
Wrth dych chi'n teithio'r byd, beth yw'r ymateb gan eich ffans rhyngwladol i'ch caneuon Cymraeg?
Mae’r ymateb wir wedi bod yn ffantastig. Aml iawn fyddwn ni’n gweld baneri Cymreig yn hedfan a phobl yn gofyn am y caneuon. Da ni’n ffodus o gael ffans agored, caredig a chwilfrydig ac mae dod i’r gigs wedi codi chwant arnynt i edrych ar Gymru a darganfod artistiaid eraill hefyd. Mae dipyn mawr o’r ffans wedi trafeilio o bell i ein gweld yng Nghymru, i ymweld â’r wlad ac wan yn gwrando ar Radio Wales a Radio Cymru!
Sut ydych aethoch chi at ail-greu caneuon A Balloon Called Moaning mewn steil aciwstg a gyda geiriau cân yn y Gymraeg, sef Y Falŵn Drom?
Wnaethom recordio ddau drac byw efo llinynnau mewn gig yn Boston ar gyfer y flwyddyn newydd a’r gweddill yn Utah. Neis oedd gallu dangos yr ochr fyw acwstig o’r band (rywbeth da ni wedi trio mwy a mwy dros y blynyddoedd a fyddwn yn gwneud taith lawn acwstig yn fuan wan). Ddaru ni hefyd fwynhau'r sialens o gyfieithu'r geiriau a chadw'r ystyr, dyfnder a’r barddonol. Mae’r geiriau yn rhan fawr o’r band yma a da ni ‘rioed wedi mwynhau rhoi caneuon mewn cyd-destunau gwahanol hefyd felly braf oedd gwneud fersiynau acwstig ar albwm cyfan i wneud lle i’r llais ac arbrofi hefo gwacter a deinameg.
Beth gallwn bobl disgwyl o'ch gŵyl newydd, sef Gŵyl Aruthrol/Formidable Fest yng Nghaerdydd?
I ymestyn a’r syniad tu ôl ein label, cyfle yw Gŵyl Aruthrol i roi hwb i dalent Gymreig yn bennaf. Cerddorion, arlunwyr a gwneuthurwyr. I godi arian i achosion da a hefyd i ddod a bandiau/artistiaid rhyngwladol i Gymru a rhoi noson incliwsif, hwyl ac wrth gwrs ARUTHROL ymlaen! Fydd o’n dechrau o gwmpas 5pm a fydd yna setiau acwstig, trydanol, d.j’s a fydd gwaith arlunio artistiaid Cymreig a bwyd a diod leol ar gael. Da ni’n falch o gael Candelas, Chroma a Blood Red Shoes i chwarae ac mae mwy i ddod. Da ni wir yn edrych ymlaen. Rhowch Tach 23 yn eich dyddiadur a dewch i ffrwydro efo ni yn y Tramshed!
Pa gyngor sydd gyda chi i grwpiau Cymraeg sydd moyn datblygu cynulleidfaoedd tu fas o Gymru?
I gadw cysylltiadau da arlein ac i fod yn barod i drafeilio i wneud gigs lle bynnag. Gweithiwch ar eich set, chwiliwch am y nosweithiau da i chwarae, ewch i’r gigs a siaradwch a phobl a’r bandiau eraill sydd yna, rhowch nosweithiau diddorol ymlaen eich hunain a adeiladu scîn eich hunain ac wedyn fwy na dim- rhowch ddiawl o sioe dda ymlaen!
Pa grwpiau o Gymru ydych chi'n gwrando ar hyn o bryd?
Adwaith
Blind Wilkie McEnroe
Bryde
Candelas
Cestyll
Chroma
Colorama
Griff Lynch
Los Blancos
Zefur Wolves
....i enwi jest chydig

Fersiwn dwyieithog / Bilingual version

Beth ydy eich treftadaeth Gymreig yn golygu i chi?What does your Welsh heritage mean to you?
Mae tyfu fyny yng Ngogledd Cymru wedi cael effaith mawr arnom fel pobl ac felly artistiaid. Fel ma hi i bawb wrth gwrs mae dy gynefin a dy ddiwylliant yn rhan o beth sy’n rhoi dy lais unigryw i ti a dwi’n teimlo hi’n bwysig i dalu sylw yn ôl at hynny yn enwedig yng Nghymru lle mae ymdrech fawr wedi gorfod bod i gadw'r iaith a mwy yn fyw. Dyna pam hefyd ddechreuom ein label Aruthrol i roi sylw i’r dalent grêt sgennom ni yng Nghymru.Growing up in North Wales has had a great effect on us as people and as artists. As is the case with everyone, of course, your habitat and your culture are part of what give you your unique voice and I feel that it is important to recognise that especially in Wales where a great effort has had to be made to keep the language and more alive. That is also why we started our label Aruthrol, to draw attention to the great talent we have with us in Wales.
Wrth dych chi'n teithio'r byd, beth yw'r ymateb gan eich ffans rhyngwladol i'ch caneuon Cymraeg?As you travel the world, what is the response of your international fans to your Welsh songs?
Mae’r ymateb wir wedi bod yn ffantastig. Aml iawn fyddwn ni’n gweld baneri Cymreig yn hedfan a phobl yn gofyn am y caneuon. Da ni’n ffodus o gael ffans agored, caredig a chwilfrydig ac mae dod i’r gigs wedi codi chwant arnynt i edrych ar Gymru a darganfod artistiaid eraill hefyd. Mae dipyn mawr o’r ffans wedi trafeilio o bell i ein gweld yng Nghymru, i ymweld â’r wlad ac wan yn gwrando ar Radio Wales a Radio Cymru!The response has been really fantastic. Very often we will see Welsh flags flying and people asking for the songs. We are lucky to have fans who are open-minded, loving and curious, and coming to the gigs has given them an appetite for looking at Wales and discovering other artists too. Quite a few of the fans have travelled a long way to see us in Wales, to visit the country and now listen to Radio Wales and Radio Cymru!
Sut ydych aethoch chi at ail-greu caneuon A Balloon Called Moaning mewn steil aciwstg a gyda geiriau cân yn y Gymraeg, sef Y Falŵn Drom?How did you go about recreating songs from A Balloon Called Morning in an acoustic style and with lyrics in Welsh- Y Falŵn Drom?
Wnaethom recordio ddau drac byw efo llinynnau mewn gig yn Boston ar gyfer y flwyddyn newydd a’r gweddill yn Utah. Neis oedd gallu dangos yr ochr fyw acwstig o’r band (rywbeth da ni wedi trio mwy a mwy dros y blynyddoedd a fyddwn yn gwneud taith lawn acwstig yn fuan wan). Ddaru ni hefyd fwynhau'r sialens o gyfieithu'r geiriau a chadw'r ystyr, dyfnder a’r barddonol. Mae’r geiriau yn rhan fawr o’r band yma a da ni ‘rioed wedi mwynhau rhoi caneuon mewn cyd-destunau gwahanol hefyd felly braf oedd gwneud fersiynau acwstig ar albwm cyfan i wneud lle i’r llais ac arbrofi hefo gwacter a deinameg.We recorded two tracks live with lines in a New Year gig in Boston and the rest in Utah. It was nice to be able to show the live acoustic side of the band (something we have tried to do more and more over the years and will soon be doing a fully acoustic tour). We also enjoyed the challenge of translating the words and keeping the meaning, the depth and the element of poetry. The words are a big part of this band and we have always enjoyed setting songs in different contexts too so it was great to make acoustic versions for the whole album with room for the voice and experimenting with space and dynamics.
Beth gallwn bobl disgwyl o'ch gŵyl newydd, sef Gŵyl Aruthrol/Formidable Fest yng Nghaerdydd? What can people expect of your new festival, that is, Gŵyl Aruthrol/Formidable Fest in Cardiff?
I ymestyn a’r syniad tu ôl ein label, cyfle yw Gŵyl Aruthrol i roi hwb i dalent Gymreig yn bennaf. Cerddorion, arlunwyr a gwneuthurwyr. I godi arian i achosion da a hefyd i ddod a bandiau/artistiaid rhyngwladol i Gymru a rhoi noson incliwsif, hwyl ac wrth gwrs ARUTHROL ymlaen! Fydd o’n dechrau o gwmpas 5pm a fydd yna setiau acwstig, trydanol, d.j’s a fydd gwaith arlunio artistiaid Cymreig a bwyd a diod leol ar gael. Da ni’n falch o gael Candelas, Chroma a Blood Red Shoes i chwarae ac mae mwy i ddod. Da ni wir yn edrych ymlaen. Rhowch Tach 23 yn eich dyddiadur a dewch i ffrwydro efo ni yn y Tramshed!As an extension of the concept behind our label, Formidable Fest is an opportunity to give encouragement to Welsh talent in particular to musicians, artists and creators. To raise money for good causes and also to bring international bands/artists to Wales and offer an inclusive, entertaining and of course above all FORMIDABLE night! It will begin around 5pm and there will be acoustic sets, electric sets and disc jockeys and there will be work from Welsh artists and locally sourced food and drink available. We are proud to have Candelas, Chroma and Blood Red Shoes playing and more to come. We are really looking forward to it. Put November 23 in your diaries and come and create an explosion with us in the Tramshed!
Pa gyngor sydd gyda chi i grwpiau Cymraeg sydd moyn datblygu cynulleidfaoedd tu fas o Gymru?What advice do you have for Welsh groups who want to develop audiences outside Wales?
I gadw cysylltiadau da arlein ac i fod yn barod i drafeilio i wneud gigs lle bynnag. Gweithiwch ar eich set, chwiliwch am y nosweithiau da i chwarae, ewch i’r gigs a siaradwch a phobl a’r bandiau eraill sydd yna, rhowch nosweithiau diddorol ymlaen eich hunain a adeiladu scîn eich hunain ac wedyn fwy na dim- rhowch ddiawl o sioe dda ymlaen!To maintain good online connections and to be ready to travel to do gigs wherever. Work on your set, look for good nights to play on, go to gigs and talk to people and other bands who are there, put on interesting nights yourselves and create your own scene and then more than anything- put on a devil of a good show!
Pa grwpiau o Gymru ydych chi'n gwrando ar hyn o bryd?What Welsh groups are you listening to at present?
Adwaith
Blind Wilkie McEnroe
Bryde
Candelas
Cestyll
Chroma
Colorama
Griff Lynch
Los Blancos
Zefur Wolves
....i enwi jest chydig
Adwaith
Blind Wilkie McEnroe
Bryde
Candelas
Cestyll
Chroma
Colorama
Griff Lynch
Los Blancos
Zefur Wolves
….to name just a few

Formidable Fest

Rhestr lawn o gerddoriaeth Gŵyl Ffurfiol / The full line-up for the festival:

  • The Joy Formidable
  • Blood Red Shoes - deuawd roc amgen o Brighton
  • Walt Disco - band pum darn o Glasgow
  • Bryde (acwstig) – canwr a chyfansoddwr Sir Benfro
  • Islet - band pop seicedelig o Ganol Cymru
  • Chroma - band roc tri darn o Bontypridd
  • Candelas - Band roc o Ogledd Cymru
  • Gwenno (set d.j) - artist Cernyweg a Chymraeg o Gaerdydd
  • Rhys Peski (set d.j.)

Llwytho i Lawr fel PDF

]]>
Meleri Wyn James: Darganfod mwy am Na, Nel! / Finding out more about Na Nel! https://parallel.cymru/meleri-wyn-james-na-nel/ Tue, 06 Aug 2019 12:34:44 +0000 https://parallel.cymru/?p=22588

Mae Meleri wedi ysgrifennu'r casgliad mawr o lyfrau poblogaidd i blant, Na Nel!, a llyfrau i oedolion fel Blaidd Wrth Y Drws, yn ychwanegol i fod yn olygydd i gyhoeddwr Y Lolfa. Yma, mae'n ddigon caredig i ateb rhai cwestiynau gan Ilid o'r siop Cant a Mil a Neil o Parallel.cymru.

Meleri has written a large collection of popular books for children, Na Nel!, and books for adults such as Blaidd Wrth Drws (Wolf At The Door), and in addition to being an editor at the publisher Y Lolfa. Here, she is kind enough to answer some questions from Ilid at the Cant a Mil shop and Neil from Parallel.cymru.

O ble ddaeth yr ysbrydoliaeth am y cymeriad Nel - oddi wrth blentyn rwyt ti'n nabod?

Dwi ddim yn meddwl i'r ysbrydoliaeth ar gyfer Nel ddod wrth un plentyn - mae'n siwr bod y ferch fach fywiog, ddireidus hon yn gyfuniad o sawl un - gan gynnwys fi! Dwi'n fam i ddwy o ferched, ac yn fodryb, ac rwy'n nabod llawer o ffrindiau fy mhlant i. Erbyn hyn, dwi'n mynd i lawer o ysgolion, i wyliau ac i Eisteddfodau i arwain gweithdai yn annog plant i ddarllen ac ysgrifennu, ac fe fydda i'n gwrando ar beth sydd gan y plant i'w ddweud, ac yn eu gwylio nhw hefyd. Mae plant yn ddigri iawn!

Beth sy’n well gyda ti, ysgrifennu ar gyfer plant neu ysgrifennu ar gyfer oedolion?

Mae hwnna'n gwestiwn anodd iawn i'w ateb. Dwi'n cael lot o sbort yn meddwl am anturiaethau newydd i Nel a'i ffrindiau, ac yn creu sefyllfaoedd bach doniol (gobeithio) ar eu cyfer nhw.

Roedd ysgrifennu'r nofel ddiwethaf i oedolion yn brofiad hollol wahanol. Mae Blaidd Wrth y Drws yn nofel ddirgel sy'n dechrau gyda cholled. Mae yna ymosodiad ar blentyn bach, gan gath wyllt, yn ôl y rhieni. Roedd ei hysgrifennu'n brofiad emosiynol iawn, ac roeddwn yn llefain wrth fyw rhai o'r golygfeydd.

Hoffet ti weld dy lyfrau Na, Nel! yn cael eu cyfieithu i ieithoedd eraill?

Cwestiwn difyr. Mae e wedi croesi fy meddwl i, ond rwy wedi bod mor brysur gyda'r straeon Cymraeg, a sioe theatr Arad Goch haf llynedd, dwi heb gael cyfle i drafod hyn. Cymraes fach yw Nel, ac mae hynny'n hollbwysig i mi. Yn fwriadol, mae'r straeon yn llawn cyfeiriadau at chwedlau, hanes, caneuon, llyfrau a phobol Cymreig. Felly, fe fyddai'n rhaid ystyried hyn wrth addasu i iaith arall. Ond os yw plant Cymraeg yn eu mwynhau, mae'n bosib iawn y bydden nhw'n boblogaidd y tu hwnt i Gymru hefyd.

Ydy dy ddwy swydd, fel golygydd ac fel awdur, yn helpu ei gilydd?

Rwy'n ddigon ffodus i gael cydweithio gyda rhai o olygyddion, awduron, artistiaid a dylunwyr gorau Cymru, a rwy'n siwr fy mod i wedi elwa'n fawr o'r profiad hynny. Pan fydda i'n sgrifennu, rhaid 'anghofio' am fy hun fel golygydd dros dro, er mwyn bod yn rhydd i greu.
Sut roedd y profiad o addasu'r straeon i mewn i sioe lwyfan y llynedd?

Ro'n i wrth fy modd i gael y cyfle hwn gan gwmni theatr mor uchel ei barch ag Arad Goch, a chael cydweithio gyda'r Cyfarwyddwr Jeremy Turner.

Mae ysgrifennu ar gyfer y llwyfan yn wahanol iawn i ysgrifennu straeon mewn llyfr. Does dim naratif wrth gwrs, ac felly mae'n rhaid cyfleu pob dim trwy ddeialog, ystum, props, sain neu olau. Roedd yna gyfyngiadau ymarferol o ran sawl actor fyddai yn y sioe, ac felly pa gymeriadau fyddai'n bosib eu cynnwys. Fe fuais i'n ysgrifennu geiriau ar gyfer rap a chaneuon i Nel am y tro cyntaf. Rwy'n meddwl i'r criw wneud gwaith gwych, ro'n i'n hapus iawn gyda'r sioe derfynol a dwi'n gobeithio bod plant - ac athrawon - wedi ei mwynhau hi cymaint â fi! Pwy a wyr, efallai y bydd Nel a'i ffrindiau ar antur newydd ar lwyfan yn y dyfodol agos...

Dw i'n deall bod dy ŵr, Siôn Ilar, yn dylunio'r cloriau - ydy e'n hwyl i baratoi'r llyfrau gyda'ch gilydd?

Yr artist John Lund sy'n creu'r lluniau ar gyfer y llyfrau, ac Alan Thomas, sy'n ddylunydd yn y Lolfa, sy'n dylunio'r llyfrau darllen, a Dyfan Williams ddyluniodd y llyfr creu Na, Nel! - Waw!. Ond, ie, Sion, sy'n dylunio'r cloriau a fe ddyluniodd Dyddiadur Nel. Dwi'n meddwl fy mod i'n lwcus iawn i fod yn briod â dylunydd!

Rydyn ni'n aml yn cydweithio ar wahanol brosiectau ac mae ein chwaeth gweledol yn debyg iawn. Mae bywyd yn brysur, achos rydym yn rhedeg llety gwyliau Cae Bach (@underthethatch) hefyd, ond ry'n ni'n lwcus ein bod yn rhannu'r un hiwmor, ac yn dal i wneud i'n gilydd chwerthin.

Fersiwn dwyiethiog / Bilingual version

O ble ddaeth yr ysbrydoliaeth am y cymeriad Nel - oddi wrth blentyn rwyt ti'n nabod?Where did the inspiration for the character Nel come from – was it from a child you knew?
Dwi ddim yn meddwl i'r ysbrydoliaeth ar gyfer Nel ddod wrth un plentyn - mae'n siwr bod y ferch fach fywiog, ddireidus hon yn gyfuniad o sawl un - gan gynnwys fi! Dwi'n fam i ddwy o ferched, ac yn fodryb, ac rwy'n nabod llawer o ffrindiau fy mhlant i. Erbyn hyn, dwi'n mynd i lawer o ysgolion, i wyliau ac i Eisteddfodau i arwain gweithdai yn annog plant i ddarllen ac ysgrifennu, ac fe fydda i'n gwrando ar beth sydd gan y plant i'w ddweud, ac yn eu gwylio nhw hefyd. Mae plant yn ddigri iawn!I don’t think that the inspiration for Nel came from any one child – I have no doubt that the lively, mischievous little girl is a combination of many – including me! I am a mother to two daughters, and an aunt, and I know many of my children’s friends. By now I have been to many schools, on holidays and to Eisteddfods to lead workshops encouraging children to read and write, and I listen to what the children have to say, and also watch them. Children are very funny!
Beth sy’n well gyda ti, ysgrifennu ar gyfer plant neu ysgrifennu ar gyfer oedolion?Which do you prefer, writing for children or for adults?
Mae hwnna'n gwestiwn anodd iawn i'w ateb. Dwi'n cael lot o sbort yn meddwl am anturiaethau newydd i Nel a'i ffrindiau, ac yn creu sefyllfaoedd bach doniol (gobeithio) ar eu cyfer nhw. That’s a very difficult question to answer. I have a lot of fun thinking up new adventures for Nel and her friends, and in creating what I hope are entertaining little situations for them.
Roedd ysgrifennu'r nofel ddiwethaf i oedolion yn brofiad hollol wahanol. Mae Blaidd Wrth y Drws yn nofel ddirgel sy'n dechrau gyda cholled. Mae yna ymosodiad ar blentyn bach, gan gath wyllt, yn ôl y rhieni. Roedd ei hysgrifennu'n brofiad emosiynol iawn, ac roeddwn yn llefain wrth fyw rhai o'r golygfeydd.Writing my latest novel for adults was a quite different experience. Blaidd Wrth Y Drws (Wolf At The Door) is a mystery novel that opens with a loss. There is an attack on little children, by a wildcat, according to the parents. Writing it was a very emotional experience, and I was in tears as I lived out some of the scenes.
Hoffet ti weld dy lyfrau Na, Nel! yn cael eu cyfieithu i ieithoedd eraill?Would you like to see your Na, Nel! books translated into other languages?
Cwestiwn difyr. Mae e wedi croesi fy meddwl i, ond rwy wedi bod mor brysur gyda'r straeon Cymraeg, a sioe theatr Arad Goch haf llynedd, dwi heb gael cyfle i drafod hyn. Cymraes fach yw Nel, ac mae hynny'n hollbwysig i mi. Yn fwriadol, mae'r straeon yn llawn cyfeiriadau at chwedlau, hanes, caneuon, llyfrau a phobol Cymreig. Felly, fe fyddai'n rhaid ystyried hyn wrth addasu i iaith arall. Ond os yw plant Cymraeg yn eu mwynhau, mae'n bosib iawn y bydden nhw'n boblogaidd y tu hwnt i Gymru hefyd.A good question. It has crossed my mind, but I have been so busy with the Welsh stories, and an Arad Goch theatre show last summer (Arad Goch is a theatre company in Aberystwyth) that I haven’t had time to deal with this. Nel is a little girl who is Welsh, and that is all-important to me. The stories are deliberately full of references to Welsh stories, history, songs, books and people. So, this would have to be taken into account when adapting for another language. But if Welsh children enjoy them, it is very possible that they would be popular beyond Wales too.
Ydy dy ddwy swydd, fel golygydd ac fel awdur, yn helpu ei gilydd?Do your two jobs, as editor and as author, help each other?
Rwy'n ddigon ffodus i gael cydweithio gyda rhai o olygyddion, awduron, artistiaid a dylunwyr gorau Cymru, a rwy'n siwr fy mod i wedi elwa'n fawr o'r profiad hynny. Pan fydda i'n sgrifennu, rhaid 'anghofio' am fy hun fel golygydd dros dro, er mwyn bod yn rhydd i greu.I am fortunate enough to get to work together with some of the best editors, authors, artists and illustrators in Wales, and I am sure that I have profited greatly from this experience. When I write, I have to ‘forget’ myself as editor for a while, so as to be free to create.
Sut roedd y profiad o addasu'r straeon i mewn i sioe lwyfan y llynedd?What was the experience like of adapting the stories for a stage show last year?
Ro'n i wrth fy modd i gael y cyfle hwn gan gwmni theatr mor uchel ei barch ag Arad Goch, a chael cydweithio gyda'r Cyfarwyddwr Jeremy Turner. Mae ysgrifennu ar gyfer y llwyfan yn wahanol iawn i ysgrifennu straeon mewn llyfr. Does dim naratif wrth gwrs, ac felly mae'n rhaid cyfleu pob dim trwy ddeialog, ystum, props, sain neu olau. Roedd yna gyfyngiadau ymarferol o ran sawl actor fyddai yn y sioe, ac felly pa gymeriadau fyddai'n bosib eu cynnwys. Fe fuais i'n ysgrifennu geiriau ar gyfer rap a chaneuon i Nel am y tro cyntaf. Rwy'n meddwl i'r criw wneud gwaith gwych, ro'n i'n hapus iawn gyda'r sioe derfynol a dwi'n gobeithio bod plant - ac athrawon - wedi ei mwynhau hi cymaint â fi! Pwy a wyr, efallai y bydd Nel a'i ffrindiau ar antur newydd ar lwyfan yn y dyfodol agos...I was in my element having this opportunity with so highly respected a theatre company as Arad Goch, and getting to work together with the Director Jeremy Turner. Writing for the stage is very different from writing stories in a book. There is no narrative, of course, and so everything has to be conveyed through dialogue, gesture, props, sound or lighting. There were practical restrictions on how many actors could be in the show, and so on what characters it would be possible to include. I was writing words for rap and songs for Nel for the first time. I think the crew did great work, I was very happy with the final show and I hope that children – and teachers – enjoyed themselves as much as I did. Who knows, perhaps Nel and her friends will appear in a new venture on stage in the not too distant future…
Dw i'n deall bod dy ŵr, Siôn Ilar, yn dylunio'r cloriau - ydy e'n hwyl i baratoi'r llyfrau gyda'ch gilydd?I understand that your husband, Siôn Ilar, designs the covers – is it fun preparing books together?
Yr artist John Lund sy'n creu'r lluniau ar gyfer y llyfrau, ac Alan Thomas, sy'n ddylunydd yn y Lolfa, sy'n dylunio'r llyfrau darllen, a Dyfan Williams ddyluniodd y llyfr creu Na, Nel! - Waw!. Ond, ie, Sion, sy'n dylunio'r cloriau a fe ddyluniodd Dyddiadur Nel. Dwi'n meddwl fy mod i'n lwcus iawn i fod yn briod â dylunydd!The artist John Lund creates the illustrations for the books, and Alan Thomas, who is a designer for Lolfa, designs the reading books, and Dyfan Williams did the book creation for Na, Nel! – Waw!. But yes, it is Siôn who designs the covers and he designed Dyddiadur Nel (Nel’s Journal). I think I am very lucky to be married to a designer!
Rydyn ni'n aml yn cydweithio ar wahanol brosiectau ac mae ein chwaeth gweledol yn debyg iawn. Mae bywyd yn brysur, achos rydym yn rhedeg llety gwyliau Cae Bach (@underthethatch) hefyd, ond ry'n ni'n lwcus ein bod yn rhannu'r un hiwmor, ac yn dal i wneud i'n gilydd chwerthin.We often work together on different projects and our visual tastes are very similar. Life is busy, because we also run a holiday let Cae Bach (@underthethatch), but we are lucky in sharing the same sense of humour, and in constantly making each other laugh.

Meleri Wyn James Na Nel

Meleri Wyn James Na Nel Help

]]>
Y Cymro: Barn Gruffydd Meredith: Dyfodol yr Iaith / The future of the Language https://parallel.cymru/y-cymro-gruffydd-meredith/ Sat, 03 Aug 2019 07:40:57 +0000 https://parallel.cymru/?p=22727 Mae’r Cymro yw papur newydd Cymru fisol (£1 y pennod) sydd yn llawn dod o erthyglau a cholofnau am ddiwylliant a materion cyfoes Cymreig. I roi blas i ddarllenwyr Parallel.cymru, mae Gruffydd Meredith wedi ail-gyhoeddi eitem yma, gyda chyfieithiad Saesneg.

The Cymro is Wales’ monthly newspaper (£1 per issue) which is full of articles and columns about Welsh culture and current affairs.  To give a taste to Parallel.cymru readers, Gruffydd Meredith has republished an item here, with an English translation.

’De ni gyd wedi clywed y trafod syrffedus am ddyfodol y Gymraeg. Oes, mae heriau yn wynebu’r Gymraeg, yn arbennig yr allfudo o Gymru, y mewnlifiad direolaeth o weddill Prydain a thu hwnt, a pholisi Llywodraeth Cymru i adeiladau degau o filoedd o dai dros Gymru nad sydd yn rhoi unrhyw flaenoriaeth i bobol Cymru - yn sicr rhywbeth pendant sydd angen ei herio drwy gyfraith a’i wrthdroi. Ond y gwir syml yw, er gwaethaf yr holl ymosod- iadau, y drwgdybio, y darogan a’r traethu academaidd, mae’r iaith Gymraeg mewn sefyllfa anhygoel o gryf o ystyried popeth.We have all heard the tedious discussion about the future of Welsh. Yes, there are challenges facing the Welsh language, in particular the migration out of Wales, the uncontrolled influx from the rest of Britain and beyond, the Welsh Government’s policy of building tens of thousands of houses across Wales without giving any priority to Welsh people – certainly something that needs challenging in law and overturning. But the simple truth is that despite all the onslaughts, the distrust, the predictions and the academic pronouncement, the Welsh language is, all things considered, in an incredibly strong position.
Nid hynny’n unig chwaith, ond mae’n tyfu, nid yn unig yng Nghymru ond drwy weddill Prydain, ble bu’n iaith frodorol gynt. Wrth gwrs mae’r rhan fwyaf o’r diolch yma i’r Cymry Cymraeg eu hunain ac i athrawon. A rwan, drwy’r we yn enwedig, gwelir diddordeb cynyddol yn yr iaith gan ddysgwyr ym Mhrydain, Ewrop a gweddill y byd.And not only that, but it is growing, not only in Wales but throughout the rest of Britain, where it was formerly a native language. Of course, most of the thanks for this must go to the Welsh-speaking Welsh themselves and the teachers. And now, especially though the Web, one can see an increasing interest in the language among learners in Britain, Europe and the rest of the world.
Ac nid diddordeb yn yr iaith yn unig sydd, ond hefyd yn hanes anhygoel Cymru a’r Prydeinwyr/Brythoniaid cynnar. Ac wrth i’r Saesneg droi yn iaith robotaidd, iwnifform, unffurf a llwydaidd y globaleiddwyr sydd am weld byd heb ffiniau nac amrywiaeth, mae pobol gwledydd Prydain yn arbennig fel ’taent yn awchu am rywbeth sy’n golygu rhywbeth go iawn iddynt yng nghyswllt eu gwlad a hanes anhygoel yr ynys mae’r gwledydd yn bodoli ynddi. Efallai bod llwyddiant ysgubol y gyfres anhygoel Game of Thrones yn destament i hynny - mae’n amlwg fod llawer iawn os nad y rhan fwyaf o ysbrydoliaeth y gyfres yma wedi dod o hynt a helynt y Brythoniaid/Celtiaid.And not just interest in the language, but also in the remarkable history of Wales and the early Britons. And as English turns into a robotic, uniform, colourless language of globalizers who want to see a world without borders and without variety, the people of the countries of Britain in particular are as it were itching for something which means something real to them in connection with their country and the remarkable history of the island within which their countries exist. Perhaps the sweeping success of the remarkable Game of Thrones series is a testament to this – it is obvious that much if not the greater part of the inspiration for this series has drawn on the fortunes of the Britons/Celts.
Ac efallai bod elfen ysbrydol ddyfnach i hyn i gyd. Efallai, jisd efallai, bod pobol yn teimlo ym mêr eu hesgyrn fod gan ysbrydiaeth a’r Gymraeg gysylltiadau mwy nag yr ydym yn ei sylweddoli. Beth bynnag, dyma resymau i ni ddathlu ein hiaith anhygoel a pham fod popeth i’w ennill:And perhaps there is a deeper spiritual element in all this. Perhaps, just perhaps, people feel in the marrow of their bones that there are more connections than we realise between spirituality and the Welsh language. Anyway, here are reasons for us to celebrate our wonderful language and why there is everything to be gained:
Cyn 1999, roedd mewnlifiad net i Brydain yn amrywio o rhwng 0 i 50,00 y flwyddyn. Ond o 1999 ymlaen, yn dilyn polisi llywodraeth Llafur o dan Tony Blair i agor y llifddorau, bron, mae’r ffigwr yma wedi bod yn agosach i 300,000 net y flwyddyn - ffigwr abswrd o uchel sydd yn cyfateb â dinas newydd maint Coventry bob blwyddyn. Ond er gwaethaf hyn i gyd, mae’r Gymraeg yn dal i fod yn ail o ran niferoedd siaradwyr ym Mhrydain.Before 1999, annual net migration into Britain varied from between 0 to 50,000. But from 1999 on, following the policy of the Labour government under Tony Blair in opening the floodgates, almost, this net annual figure has been closer to 300,000 – an absurdly high figure which corresponds to a new city the size of Coventry every year. But despite all this, the Welsh language continues to hold second place in terms of number of speakers in Britain.
Er ei fod dipyn o sbel yn ôl erbyn hyn dwi’m yn deud, yn ôl cyfrifiad 2011 mae 712,000 o siarad-wyr brodorol Cymraeg ym Mhrydain (562,000 yng Nghymru a hyd at 150,000 yn Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon). Mae hyn yn golygu bod mwy yn ei siarad na Phwyleg (546,000), Punjabi (273,000), Urdu (269,000), Bengali (221,000), Arabeg (159,000) a Tsieinëeg (141,000) - ac mae’n ail i’r Saesneg yn unig. Gellir amcangyfrif hefyd bod o leiaf 20,000 o siarad-wyr (a chymdeithasau o wahanol feintiau) Cymraeg rhugl ar draws gweddill y byd, ar gyfandir Ewrop, yr Unol Daleithiau, Canada, Awstralia, a’r Ariannin yn arbennig, sydd yn gwneud y cyfanswm o siaradwyr Cymraeg swyddogol yn 732,000 o leiaf.Although it is a little after what I am talking about, according to the 2011 census there are 712,000 native Welsh speakers in Britain (562,000 in Wales and up to 150,000 in England, Scotland and Northern Ireland. This means that more people speak it than Polish (546,000), Punjabi (273,000), Urdu (269,000), Bengali (221,000), Arabic (159,000) and Chinese (141,000) – and it is second only to English. In addition to the millions of Welsh people scattered around the world in general it is estimated that there at least specifically 20,000+ fluent Welsh speakers (and societies of various sizes) across the rest of the world, on the continent of Europe, in the United States, Canada, Australia and in particular in Argentina, which makes the total number of official Welsh speakers at least 732,000.
Gellir tybio mai 800,062 yw’r ffigwr cywir fodd bynnag oherwydd yn ôl yr ONS, 630,062 (ac nid 562,000) yw’r nifer o bobol yng Nghymru sydd â’r gallu un ai i sgwennu, siarad neu ddeall Cymraeg, sydd yn awgrymu nad yw nifer helaeth o bobol yn nodi eu bod yn siaradwyr Cymraeg ‘go iawn’ gan nad ydyn nhw o bosib yn ddigon hyderus neu yn poeni nad yw eu Cymraeg yn ddigon da neu yn ramadegol gywir ayb.However, it can be supposed that the true figure is 800,062, because according to the ONS, 630,062 (and not 562,000) is the number of people in Wales who can either write, speak or understand Welsh, which suggests that there are a considerable number of Welsh speakers who do not designate themselves ‘proper’ Welsh speakers because they are possibly not confident enough or worry that their Welsh is not good enough or grammatically correct etc.
Heb anghofio wrth gwrs fod yna 6,296,702 miliwn o bobol sydd yn cyfri eu hunain yn Gymry yn y byd yn gyffredinol, yn cynnwys 1,980,323 miliwn yn yr Unol Daleithiau (0.6 % o’r boblogaeth), 609,711 yn Lloegr, 474,805 yng Nghanada,125,597 yn Awstralia a 50,000 yn yr Ariannin - i enwi dim ond ambell i wlad amlwg. Ac yn ôl adroddiad a wnaethpwyd gan Gynulliad Cymru mae gan 16.3 miliwn o bobol yn y byd enwau teuluol Cymreig- yr hyn a elwir yn diaspora Cymreig.Not forgetting of course that, as mentioned, 6,296,702 people identify themselves as Welsh in the world as a whole, including 1,980,323 in the United States (0.6 of the population), 609,711 in England, 474,805 in Canada, 125,597 in Australia and 50,000 in Argentina – to name but some of the obvious countries. And , according to a report made by the Welsh Assembly, 16.3 million people in the world have Welsh family names – what is called the Welsh diaspora.
Ond mae mwy! Yn 2018 cyhoeddodd y rhaglen dysgu ar-lein/ar ffôn, Duolingo, fod mwy na miliwn o bobol rwan yn dysgu Cymraeg drwy ei meddalwedd - bron i ddwbl y nifer oedd yn gallu siarad Cymraeg yn ôl Cyfrifiad 2011. Mae’r Gymraeg yn fwy poblogaidd ar Duolingo na Hwngareg a Rwmaneg - dwy iaith â llawer iawn mwy o siaradwyr brodorol. Yn dechnegol mae hyn yn golygu fod o leiaf 1.8 miliwn o siaradwyr Cymraeg yn y byd erbyn hyn. Anghofiwch sloganu pitw, tocenistaidd a diystyr llywodraeth Cymru am gael miliwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050. Mae bron i ddwy filiwn yn ei siarad yn barod!But there is more. In 2018 the online/smartphone learning program Duolingo announced that more than a million people are now learning Welsh by means of its software – almost double the number that could speak Welsh according to the 2011 Census. Welsh is more popular on Duolingo that Hungarian and Rumanian – two languages with very many more native speakers. Technically this means that there are now at least 1.8 million Welsh speakers in the world. Forget the Welsh government’s feeble, tokenistic and meaningless slogan about getting a million Welsh speakers by 2050. Almost two million speak it already!
Mae’r ffigyrau yma a’r ffaith fod y Gymraeg yn dal yn un o brif ieithoedd modern Prydain yn destament anhygoel i ddygnwch y Gymraeg yng Nghymru, Prydain a’r byd. A gan mai’r Gymraeg/Brythoneg yw iaith frodorol Prydain a bod mwy a mwy o bobol yn dod i ddeall hyn, mae’n teimlo fel yr amser iawn i gynnig i ysgolion ac awdurdodau addysg Lloegr a’r Alban y syniad eu bod yn dysgu Cymraeg fel ail iaith.These figures and the fact that Welsh continues to be one of the chief languages of modern Britain are an amazing testament to the persistence of Welsh in Wales, Britain and the world. And since Welsh/Brythonic is the native language of Britain and more and more people are coming to understand it, one feels that it is the right time to approach schools and educational authorities in England and Scotland with the idea of that they should teach Welsh as a second language.
Ac oherwydd cefndir yr iaith a’r ffaith ei bod yn dal i fod yr ail iaith fwyaf poblogaidd ym Mhrydain, mae’n anodd gweld sut y gallai swyddogion addysg Lloegr a’r Alban wrthod ystyried y syniad. Os ydi Punjabi, Bengali, Urdu, Almaeneg, Ffrangeg, Sbaeneg a Phwyleg yn cael eu dysgu drwy Brydain pam ddim y Gymraeg hefyd? Os mai penderfyniad i adran addysg ganolog Lloegr a’r Alban fyse hyn, yne gellid eu targedu a dwyn pwy-sau arnyn nhw yn ogystal â’r awdurdodau lleol. Joben fach i Ddyfodol i'r Iaith a Chymdeithas yr Iaith efallai?And given the background of the language and the fact that it continues to be the second most popular language in Britain, it is hard to see how the educational officials could refuse to consider the idea. If Punjabi, Bengali, Urdu, German, French, Spanish and Polish are taught throughout Britain, why not Welsh? If this is a decision for the central educational department in England and Scotland, then they could be targeted and weight brought to bear on them as well as on local authorities. A little job for the campaign groups Dyfodol i'r Iaith (Future of the Language) and Cymdeithas yr Iaith (the Welsh Language Society), perhaps?
Efallai y bydde hefyd modd cyfuno’r gwersi Cymraeg gyda dysgu hanes go iawn Brythoneg/Celtaidd Prydain, ac olrhain gwreiddiau’r Cymry i hanes Ewrop, ac ymhellach na hynny hefyd.Perhaps there would also be a way of linking Welsh lessons with teaching the proper history of Brythonic/Celtic Britain, and tracing the origins of Wales in the history of Europe, and beyond that too.
Felly, ie, Brythoneg/Cymraeg cynnar yw iaith frodorol Prydain, gan gynnwys Lloegr, yr Alban a Chernyw, gydag agweddau ohoni yn dal ar gof a chadw mewn ardaloedd o Loegr - Cumbria, gogledd Lloegr a’r gororau yn arbennig - hyd heddiw. Dydi hyn ddim yn syndod mawr gan fod Rheged (ardal Cum-bria fodern), Elfed (ardal Leeds fodern) a Gododdin (ardal Caeredin fodern) yn rhan o hen ogledd y Cymry nes y seithfed ganrif, ac Ystrad Clud (Strathclyde) yn yr Alban am ganrifoedd wedi hynny. Byddai’n ddiddorol iawn gweld be fydde’r ymateb yn y gwahanol ardaloedd yma i gyflwyno’r Gymraeg fel opsiwn ar y cwricwlwm addysg.So, yes, early Brythonic/Welsh is the native language of Britain, including England, Scotland and Cornwall, with features of it still remembered even today and preserved in areas of England – Cumbria, the north of England and the Welsh Borders in particular. This is not surprising given that Rheged (in the region of modern Cumbria), Elfed (in the region of modern Leeds) and Gododdin (in the region of modern Edinburgh) were part of the Old North of Wales until the seventh century, and Ystrad Clud (Strathclyde) in Scotland for centuries after that. It would be very interesting to see what would be the response of these different regions to introducing Welsh as an option on the learning curriculum.
A pham ddim Cernyw hefyd felly? Onid oes modd ail gyflwyno’r Gymraeg i Gernyw gan mai’r un iaith â’r Gernyweg ydi hi yn y bôn? Mi oedd teyrnas wreiddiol Cernyw, ac wedi hynny teyrnas llawer mwy Dyfneint (Dumnonia yn y Lladin), yn Gymraeg/Frythoneg ei hiaith nes y nawfed ganrif o leiaf, ac mi’r oedd teyrnas Dyfneint yn cynnwys y siroedd modern presennol Cernyw, Devon (Dyfnaint yn y Gymraeg erbyn heddiw), Dorset, ynysoedd Scilly a rhan helaeth o Wlad yr Haf/Somerset. Onid oes cyfle i ddefnyddio holl brofiad y frwydr iaith a’r deddfu yng Nghymru er mwyn ail-gyflwyno’r Gymraeg i Gernyw a dod o hyd i ffordd o blethu’r Gymraeg a Chernyweg i’w gilydd, fel yr oeddynt yn arfer bod? Neu o leiaf gyflwyno’r opsiwn i genedl -detholwyr Cernywaidd ei ystyried, hyd yn oed petai ond fel opsiwn i fynd law yn llaw gyda’r Gernyweg bresennol?And why not Cornwall too then? Is there not a way of reintroducing Welsh into Cornwall given that it is fundamentally the same language as Cornish. The original realm of Cornwall, and after that the much larger Dyfneint (Dumnonia in Latin) was Welsh/Brythonic speaking until at least the ninth century, and the realm of Dyfnaint included the modern present-day counties of Cornwall, Devon (today Dyfnaint in Welsh), Dorset, the Isles of Scilly and a large part of Somerset. Is there not an opportunity to use the whole experience of the language wars and the legislation in Wales to reintroduce Welsh into Cornwall and find a way of weaving Welsh and Cornish together, as used to be the case? Or at least to give the Cornish people and electorate the option to consider it, even if this was only as an option alongside present-day Cornish?
Dwi’n credu mai’r teimlad yn gyffredinol, er gwaethaf pob ymdrech gan y wasg a’r darlledwyr Llundeinig fel arall, yw bod gwir ewyllys da a diddordeb diwylliannol yn bodoli tuag at y Gymraeg yn Lloegr a thu hwnt erbyn hyn. Mae hwn yn ewyllys da sydd hefyd o bosib yn ymestyn i holl amrywiaeth ieithyddol brodorol Prydain megis Gaeleg yr Alban, Scots, Cernyweg, Gwyddeleg ac Ulster Scots yng ngogledd Iwerddon, yn ogystal â Saesneg yn gyffredinol, gael eu hastudio a’u gwerthfawrogi yn gyffredinol.I believe that despite every effort by the Press and London-based broadcasters, there exists a general feeling of real goodwill towards the Welsh language and a cultural interest in it in England and beyond. This is a goodwill that possibly extends also to the whole variety of Britain’s other more recently native languages, such as Gaelic and Scots in Scotland, Cornish, and Irish and Ulster Scots in Northern Ireland, as well as English.
Mae’r we yn galluogi i’r Gymraeg anadlu ac ymestyn ei hadenydd yn fwy nag erioed. Gwelir negeseuon Cymraeg a Chymreig ar y cyfryngau cymdeithasol gan bobol â miliynau o ddilynwyr ar draws y byd, sy’n codi ymwybyddiaeth o Gymru yn fwy nag erioed o’r blaen o bosib.It is the web that enables Welsh to breathe and spread its wings more than ever before. Messages in the Welsh language can be seen on social media with millions of followers across the world, which raises awareness of Wales to more of a degree than has ever been possible before.
A dwi ddim yn meddwl fod rhaid i’r Gymraeg gydymffurfio yn ddigwestiwn gyda phob technoleg chwaith, megis y peiriannau gwran-do Orwelaidd Alexa, Siri, Apple HomePod nac unrhyw fersiwn Gymraeg o’r rhain. Fel mae’r nofel Y Dydd Olaf; ar gael i lawrlywtho am ddim gan Owain Owain yn ei amlygu, dwi’n credu mai un o gryfderau ac apêl y Gymraeg i lawer ydi ei bod yn gallu bod yn iaith lled gudd ac yn alternatif gwrthwynebus neu rebelaidd i gwlt crefyddol ac allan o reolaeth technoleg di-gwestiwn a’r cwmnïau technolegol rhyngwladol hynny sydd yn ceisio ei wthio ar bawb fel ei meistr newydd.And I do not think either that there is any compulsion on Welsh to transform itself unquestioningly to suit every technology, such as the Orwellian listening devices Alexa, Siri, Apple HomePod or any Welsh version of these. As Owain Owain’s novel Y Dydd Olaf (The Last Day; available to download for free) demonstrates, I believe that one of the strengths and appeals of Welsh to many is that it can be a somewhat secret language and an oppositional or rebellious alternative to the new cult of technology and the unquestionably out of control international technology companies - companies which are trying to impose their new technological enslavement on everyone as if it's a new religion.
Mae’r Gymraeg yn cael ei gweld a’i chlywed ar y cyfryngau yn gyffredinol yn fwy nag erioed - yn cael ei ddefnyddio gan sêr teledu a gan ffilmiau Hollywood, sêr chwaraeon rhyngwladol a hyd yn oed gan brif weinidogion y deyrnas Gyfunol - hyd yn oed os mai dim ond dau air oedd ganddi i ymateb i heclwr: “Wel, pnawn da...!!”The Welsh language can be seen and listened to on the media in general more than ever before – it gets used by television stars and by (angen tynnu allan 'stars' a 'by') Hollywood film stars, by international sports stars and even by Prime Ministers of the United Kingdom - the by now ex Prime Minister Theresa May in this case, even if it was a case of only a couple of words to answer a heckler: "Wel, pnawn da...!!" (a sardonic “Well, good afternoon…!!’)
Ac fel mae llawer wedi clywed, yn 2018 cafodd y band Cymraeg Alffa lwyddiant anhygoel a chreu hanes drwy fod y grŵp Cymraeg cyntaf erioed i gael miliwn o wrandawiadau o’u cân Gymraeg ‘Gwenwyn’ ar y platfform cerddoriaeth ar-lein Spotify - cân sydd bellach wedi cael dros 2.8 miliwn o wrandawiadau ac sydd, ar y raddfa yma, ar ei ffordd i barhau i hitio’r miliynau.And as many will have heard, in 2018 the Welsh band Alffa had amazing success and created history by being the first Welsh group ever to get a million plays of their Welsh song ‘Gwenwyn’ on the online music platform Spotify – a song which has now had over 2.8 million plays and which, at this rate, is on its way to go on to reach millions.
Yn ddiweddar, canodd Côr Penrhyn yn Gymraeg ar albym Damon Albarn gyda’i grŵp The Good the Bad and the Queen. Mae hyn yn ddatblygiad diddorol gan fod Albarn wedi treulio’r ddegawd ddiwethaf a mwy yn arbrofi gyda ‘cherddoriaeth byd’ yn rhyngwladol ond nid yr iaith a’r diwylliant cyfoethog sy’n bodoli ond ryw dair awr mewn car o’i gartre yn Llundain.Lately, Penrhyn Choir sang in Welsh on a Damon Albarn album with his group The Good the Bad and the Queen. This is an interesting development because Albarn has spent the last decade and more experimenting with ‘world music’ internationally but not with the language and rich culture that exists only two hours away by car from his home in London.
Y pwynt efallai yw hyn - nid gwlad fach ddiddim heb allu na grym yw Cymru, ei phobol na’i hiaith. Ond gwlad a phobol sydd yn gallu herio a gwrthdroi pob ymgais i’w gwasgu allan o fodolaeth.Perhaps the point is this - Wales is not a small insignificant country without ability or power, nor are its people and its language. But rather, a country and people which can challenge and resist every attempt to crush them out of existence.
Ac o ran yr iaith, nid iaith fach leiafrifol, anghenus i’w phitio na’i lapio mewn gwlân cotwm fu hi erioed, ond iaith sydd wastad wedi gallu cynnig rhywbeth gwahanol i’r byd ac i ymgais y globaleliddwyr i gael byd unffurf, uniaith. Does ryfedd fod prif gyfryngau corfforaethol Lloegr a thu hwnt yn mynnu dirmygu a cheisio tanseilio’r Gymraeg ers canrifoedd. Mae’r Gymraeg yn symbylu bygythiad tawel ond pendant i’w hymdrech, mae’n ymddangos, i gael Saesneg fel prif iaith y byd - bygythiad sydd nid yn unig yn cynrychioli diwylliant a gwir hanes ynys Prydain ei hun ond sydd efallai yn fygythiad mwy pwerus - bygythiad sydd yn awgrymu rhywbeth ysbrydol ac annelwig sydd yn cysylltu pobol gyda rhywbeth tu hwnt i gyfathrebu bob dydd.And as far as the language goes, it was never a small impoverished minority language to be pitied and wrapped in cotton wool, but a language which has always been able to offer something different to the world and to counter the attempt of the globalizers to create a uniform, monoglot world. It is no wonder that the main corporate media of England and beyond have for centuries insisted on treating the Welsh language with contempt and trying to undermine it. The Welsh language represents a quiet but definite threat to their apparent efforts to establish English as the world’s main language – a threat which not only represents a crucial culture and history of the island of Britain, but is perhaps even more significant than that – a threat which suggests there is something spiritual and invisible connecting people with something beyond everyday communication.
Iaith y nefoedd? Posib iawn.The language of heaven? Very possibly.

Owain Owain Y Dydd Olaf

ycymro.cymru / Y_Cymro

Yn ychwanegol, mae Gruffydd yn cyhoeddi eitemau Saesneg ar The Sovereigner.
In addition, Gruffydd publishes English items on The Sovereigner.

 

Llwytho i Lawr fel PDF

]]>
Sara Borda Green: Auf tour- Côr Dre yn yr Almaen / Auf tour – Côr Dre en Alemania / Auf tour – Côr Dre in Germany https://parallel.cymru/sara-borda-green-cor-dre-yn-yr-almaen/ Sun, 07 Jul 2019 14:16:43 +0000 https://parallel.cymru/?p=22520

Mae Sara yn dod o'r Wladfa, ac wedi astudio MA yn Astudiaethau Cymreig a Cheltaidd ym Mhrifysgol Caerdydd, ond erbyn hyn yn ymchwilydd ym Mhrifysgol Bangor ac yn canolbwyntio ar ffilmiau, rhaglenni dogfen a llenyddiaeth am Batagonia, yn Gymraeg ac yn Saesneg. Dyma bwt yn Sbaeneg, Cymraeg a Saesneg ar gyfer canu gyda Côr Dre yng Nghaernarfon ac ymweld ag Almaen...

Sara is from Patagonia, and has studied an MA in Welsh and Celtic Studies at Cardiff University, but now is a researcher at Bangor University and is focussing on films, documentary programmes and literature about Patagonia, in Welsh and English. Here is a trilingaul item about singing with Côr Dre in Caernarfon and visiting Germany...

Me mudé a Bangor en octubre del 2018 y no pasó mucho tiempo antes de que mi amiga Gwawr me invitara a cantar en Côr Dre, un coro de Caernarfon. Al principio no estaba muy segura de ir, había pasado mucho tiempo de mis años en Côr Glesni, el coro de niños que dirigía Sylvia Baldor en Cwm Hyfryd. Symudais i Fangor ym mis Hydref 2018, ac yn fuan ces i wahoddiad gan fy ffrind Gwawr i ymuno â Chôr Dre yng Nghaernarfon. Doeddwn i ddim yn siŵr ar y dechrau gan nad oeddwn i wedi canu mewn côr ers fy mlynyddoedd ifanc yng Nghôr Glesni yng Nghwm Hyfryd, y Wladfa, dan arweiniad Sylvia Baldor. I moved to Bangor in October 2018, and I was soon invited by my friend Gwawr to join Côr Dre in Caernarfon. I wasn't sure at first as I hadn't been in a choir since my childhood at Côr Glesni, led by Sylvia Baldor in Cwm Hyfryd, y Wladfa.
Ahora me alegra haberme animado porque me divierto mucho en los ensayos de los jueves en el vestri de la capilla Salem y cada vez que subimos al escenario. Sin embargo lo que no esperaba en absoluto era la oportunidad que se presentó de conocer Alemania gracias al viaje que organizaron Siân Wheway, la directora de Côr Dre, y la infatigable comisión del coro.Nawr rwy'n falch iawn fy mod wedi mentro - rwyf wedi bod yn cael llawer o hwyl pob nos Iau wrth ymarfer yn festri Capel Salem a phob tro ry’n ni wedi bod ar y llwyfan. Ond yr hyn nad oeddwn i’n disgwyl o gwbl oedd cael y cyfle i fynd i’r Almaen am y tro cyntaf, diolch i’r trip a drefnwyd gan y cyfarwyddwr Siân Wheway a phwyllgor gweithgar y côr. Now I'm glad I ventured, I have loads of fun every Thursday in the practice in Capel Salem’s vestry, just as every time we’ve been on stage. But what I didn't expect at all was to have the opportunity to go to Germany for the first time thanks to the trip organized by the director, Siân Wheway, and the choir's hard-working committee.
Salimos en colectivo el viernes 24 de mayo a la noche, y luego de cruzar el Eurotúnel a las 4.30 llegamos a Kronenburg a media mañana. Allí probamos una sopa de verduras deliciosa y la primera pinta del viaje. A la tarde tuvo lugar nuestro primer concierto en Haus für Lehrerfortbildung junto con una banda de vientos y un coro del lugar.Fe gychwynom nos Wener y 24ain o Fai ar y bws, ac ar ôl croesi’r Eurotunnel tua 4.30 y.b. cyrhaeddom Kronenburg yn y bore. Yno cawsom gawl llysiau bendigedig a pheint cynta’r daith. Yn y p’nawn cafodd ein cyngerdd cyntaf ei gynnal yn Haus für Lehrerfortbildung, ynghyd â chôr a band pres lleol. The bus started Friday night 24th May, and after crossing the Eurotunnel around 4.30 am we arrived at Kronenburg in the morning. There we had some wonderful vegetable soup and the first pint of the trip. In the afternoon our first concert was held in Haus für Lehrerfortbildung, along with a choir and a brass band from Kronenburg.
La mañana siguiente tuvimos que madrugar porque a las 11.30 nos esperaban en Saulheim, donde cantaríamos con Chor iNCognito Saulheim en la iglesia Evangelische Kirche. Disfrutamos tanto la música local como la comida, porque al finalizar la presentación nos ofrecieron una mesa llena de delicias caseras. Tan deliciosas como el vino que probamos esa tarde en Laufenselden luego del concierto en la iglesia St. Philipus und Jakobus Laufenselden. Allí también participó un coro de Laufenselden y su directora, Viola, cantó Llongau Caernarfon mientras nosotros acompañábamos en el estribillo.Y bore wedyn roedd yn rhaid i ni godi'n gynnar, oherwydd am 11:30 roeddem i fod yn Saulheim, lle roedd Chor iNCognito Saulheim yn canu hefo ni yn yr Evangelische Kirche. Yno, fe wnaethon ni fwynhau'r gerddoriaeth leol cymaint a'r bwyd a gawson ni ar ôl canu, sef bwrdd llawn bwyd cartref Almaeneg hynod flasus! Mor flasus â'r gwin gwyn y gwnaethom roi cynnig arno yn Laufenselden yn y p’nawn ar ôl y gyngerdd yn eglwys St. Philipus und Jakobus Laufenselden. Yno cymerodd Côr Laufenselden hefyd ran, ac mi ganodd Viola, eu cyfarwyddwr, Llongau Caernarfon, gyda ninnau’n ymuno yn y cytgan. The next morning we had to get up early because at 11:30 we were to be at Saulheim, where the iNCognito Saulheim Chorus would also sing at Evangelische Kirche church. There we enjoyed the local music as well as the food - after the concert we had a table full of German homemade food, it was so tasty! As tasty as the white wine we tried at Laufenselden in the afternoon after the concert in St. Philipus und Jakobus Laufenselden church. The Laufenselden Choir also took part, and Viola, its director, sang Llongau Caernarfon while we joined in the chorus.
El lunes, nuestro último día, visitamos Schloss Vollrads, uno de los viñedos más antiguos de la zona de Rheingau. Comimos los espárragos de temporada y bebimos su reconocido vino blanco. Nuestro último concierto fue esa noche en el restaurante y cervecería Mainlust, en Frankfurt. Esta vez fue Louie, el anfitrión, quien cantó Calon Lân, y otra vez nos unimos en el estribillo.Ar ddydd Llun, ein diwrnod olaf yn yr Almaen, buom yn ymweld â Schloss Vollrads, hen winllan yn ardal Rheingau, lle cawsom flasu'r asbaragws tymhorol ac yfed eu gwin gwyn lleol. Y noson honno cynhaliwyd ein cyngerdd olaf ym mwyty a bragdy Mainlust yn Frankfurt, ac y tro hwn Louie, perchennog y lle, ganodd Calon Lân a ninnau’n ymuno unwaith eto yn y cytgan.On Monday, our last day in Germany, we visited Schloss Vollrads, an old vineyard in the Rheingau area. There we tried the seasonal asparagus and their white wine. That evening we held our last concert at Mainlust, a restaurant and brewery in Frankfurt, and this time it was Louie, the owner, who sang Calon Lân and once again we joined in the chorus.
Todos en Alemania fueron muy generosos y amables, y apreciaron especialmente nuestro repertorio completamente en galés (excepto por Baba Yetu, una canción en suajili). Presentamos canciones folklóricas como Y Deryn Pur y Marwnad yr Ehedydd, clásicas como Ave María y Ubi Caritas, pop como Gorwedd Gyda’i Nerth, tradicionales como Pantyfedwen y Tangnefeddwyr, e incluso gospel como O Hapus Ddydd. Buodd pawb yn yr Almaen yn groesawgar a charedig iawn, ac yn gwerthfawrogi ein repertoire cyfan gwbl Gymraeg (heblaw am Baba Yetu, sef cân yn Swahili). Roedd ‘na ganeuon gwerinol fel Y Deryn Pur a Marwnad yr Eheddyd, clasurol fel Ave Maria ac Ubi Caritas, pop fel Gorwedd Gyda’i Nerth, traddodiadol fel Pantyfedwen a Tangnefeddwyr, a gospel hyd yn oed, fel O Hapus Ddydd. Everyone in Germany was very welcoming and kind, and appreciated our entire repertoire in Welsh (apart from Baba Yetu in Swahili). We sang folk songs such as Y Deryn Pur and Marwnad yr Ehedydd, classical like Ave Maria and Ubi Caritas, pop like Gorwedd Gyda’i Nerth, traditional like Pantyfedwen and Tangnefeddwyr and even gospel like O Hapus Ddydd.
Tuvimos el privilegio de tener a Máth Roberts al piano, a Dafydd M. Roberts con varios instrumentos, y a la solista mezzo-soprano Erin Fflur. También fue fundamental la presencia de Manon quien presentó al coro en cada uno de los eventos y explicó al público el contenido de las canciones. Era muy divertido ver sus caras cada vez que llegaba a Rhyfeddod, una canción que habla de ¡una serpiente que empuña una pistola y una gallina que despelleja a un gato!Cawsom y fraint o gael Máth Roberts yn cyfeilio ar y biano, Dafydd M. Roberts yn ein cefnogi gyda gwahanol offerynau, a’r unawdydd mezzo-soprano Erin Fflur yn cyd-ganu hefo ni. Yn hanfodol hefyd buodd bresenoldeb Manon a weithiodd yn galed i’n cyflwyno yn Almaeneg ac esbonio cynnwys y caneuon i’r gynulleidfa. Roedd yn ddoniol gweld eu hwynebau bob tro roedd hi’n cyflwyno Rhyfeddod - mae’n sôn am neidr sy’n handlo gwn ac iâr sy’n blingo gath!We had the privilege of having Máth Roberts accompanying in the piano, Dafydd M. Roberts with various instruments, and the mezzo-soprano soloist Erin Fflur. Manon's presence was essential as well, she introduced us and explained the content of each song to the audience in German before each performance. It was funny to see their faces every time she got to Rhyfeddod - it’s about a snake that handles a gun and a hen that flays a cat!
Lo bueno dura poco, dicen, y nuestro colectivo partió de regreso temprano el martes 28. Para ser honesta, atravesar Europa por tierra resultó eterno, pero aunque llegamos a la una de la madrugada del día siguiente cada hora valió la pena jugando a adivinar personajes, al UNO, a juegos de cartas o a cualquier cosa que estuviera a mano para matar el tiempo. Por último, como bonus a la música y la diversión del viaje, mi vocabulario en alemán se ha ampliado. Judit, una amiga de Munich con quien comparto casa, aprueba tanto ein bier, bitte? como dankeschön.Rhaid i bopeth da ddod i ben, fel mae nhw’n dweud, a chychwynodd y bws nôl ar yr 28ain. I fod yn onest buodd yn ddydd Mawrth hir iawn, wrth groesi Ewrop a chyrraedd adre am un y bore y diwrnod wedyn. Ond roedd y daith yn werth chweil bob awr o chwarae ‘pwy wyt ti’, UNO, gemau cardiau neu beth bynnag oedd wrth law i basio'r amser. Ac yn olaf fel bonws i’r canu a’r hwyl i gyd rwyf wedi ehangu fy ngeirfa yn Almaeneg - mae Judit, fy nghyd-letywr o München, yn cymeradwyo ein bier, bitte? a dankeschön.All good things must come to an end, as they say, and the bus began the journey back to Wales on the 28th. To be honest it was a very long Tuesday crossing Europe and arriving home at one in the morning the next day, but the trip was worth every hour of playing ‘who are you’, UNO, card games or whatever was at hand to pass the time. Finally, as a bonus to the singing and all the fun, I've also expanded my vocabulary in German - Judit, my housemate from Munich, approves both ein bier, bitte? and dankeschön.
]]>